ΟΜΙΛΙΑ-ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Γυναίκα και Ποίηση.  Είναι κάτι που δημιουργείται νέο, είναι κάτι που έρχεται ζωντανό, που μας φέρνει ζωή. Η Γυναίκα δημιουργεί, οι Ποιητές δημιουργούν. Άρα, η Γυναίκα και η Ποίηση είναι δύο δυνάμεις δημιουργικές, αμφίδρομες, οι οποίες μας φέρνουν κάτι καινούργιο, κάτι νέο, μια νέα οντότητα σχεδόν εκ του μηδενός.

  Μήπως, λοιπόν, όταν λέμε Ποίηση εννοούμε Γυναίκα; Kαι αντίστροφα, όταν λέμε Γυναίκα, εννοούμε Ποίηση; Φυσικά, εδώ δεν θέλουμε να παρεξηγηθούν οι άντρες, γιατί υπάρχουν και άντρες ποιητές, αλλά μιας και μιλάμε για τη Γυναίκα και την Ποίηση, θα δώσουμε μια έμφαση περισσότερο στη Γυναίκα, στη μητέρα που φέρνει στον κόσμο τα παιδιά της και τα μεγαλώνει και στην Ποίηση που και αυτή φέρνει στο φως τα δικά της πνευματικά «παιδιά».

  Η Ποίηση στη σύγχρονη μορφή της κατακτά όλο και περισσότερους και πιο εκφραστικούς τρόπους διαιώνισής της. ΄Οπως η Γυναίκα τροφοδοτεί με ζωή την ανθρωπότητα, έτσι και η Ποίηση τροφοδοτεί με ζωή την ομορφιά του νου και της ψυχής, διεισδύει στο παρελθόν, τοποθετείται στο παρόν και ανακαλύπτει τις αόρατες πτυχές του μέλλοντος, ως ένας άλλος προφήτης,  μέσα από τη λογική και το συναίσθημα -, όπου το βρίσκουμε αρκετές φορές στον γυναικείο τρόπο και λόγο γραφής -, άλλοτε με ρομαντικό και άλλοτε με λυρικό ύφος, ελεύθερη ή ομοιοκατάληκτη, γαληνεύει την ψυχή μας, αλλά και λιτή με καθαρή σαφήνεια, αλλά και αρκετές φορές με ύφος ασαφή, υπαινικτικό, υπερρεαλιστικό, ανάλογα με τον χρόνο και τα βιώματα της εποχής που γράφεται. Αλήθεια, πόσο πολύ μοιάζει η Ποίηση με τη Γυναίκα;

  Έτσι όπως ανέτειλε μια νέα εποχή για τη Γυναίκα τον τελευταίο και πλέον αιώνα, σε προσωπικό και  επαγγελματικό επίπεδο, έτσι ανατέλει και για την Ποίηση ένας καινούργιος φωτεινός δρόμος συναισθημάτων, ευαισθησίας, και συνεχούς αναζήτησης για ένα καλύτερο αύριο.

  Ο Ντοστογιέφσκι είπε, ότι: «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Εγώ θα τολμήσω να παραλλάξω λίγο τους στίχους και θα πω, ότι: «H Γυναίκα και η Ποίηση μπορεί να σώσει τον κόσμο», η κάθε μια με τις δικές της ορατές ή αόρατες δυνάμεις.

  Η Γυναίκα είναι η αληθινή Δημιουργός της ζωής και σμιλεύει με αυτή τη δύναμή της την αρμονία σε όλα τα στάδια της ανθρώπινης υπόστασης. Η Γυναίκα στις μέρες μας είναι πιο χειραφετημένη και έχει αρχίσει να συμμετέχει στην κοινωνία και να διεκδικεί όλα τα κοινωνικά και πολιτικά της δικαιώματα και έτσι πολλές φορές έχει το πάνω χέρι σε πολλές καταστάσεις που κατά το παρελθόν το είχε μόνο το ανδρικό φύλο. Δεν θα αναλύσω την ιστορία της γυναίκας ανά τους αιώνες, άλλωστε δε θα μας φτάσει όλη η μέρα να συζητάμε και να αναλύουμε την ιστορία της, την εξέλιξή της από την αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα, τη γυναίκα στο Βυζάντιο, τη γυναίκα του μεσοπολέμου, την εταίρα, την παλλακίδα, τη δούλα, τη γυναίκα της υπαίθρου, την ηρωίδα γυναίκα όλων των αγώνων τής Επανάστασης για την ελευθερία της πατρίδας μας, ή ακόμα και τη γυναίκα της δικής μας πατρίδας τη μανιάτισσα, τη σπαρτιάτισσα ή τη σύγκρια, και πόσες άλλες γυναικείες ταυτότητες υπάρχουν, που ίσως μια άλλη φορά επεκταθούμε εκτενέστερα. Σ’ ένα σημείο όμως θα ήθελα να σταθώ περισσότερο που πιστεύω είναι από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της – εκτός από το ότι έγινε οικονομικά ανεξάρτητη και «μπήκε» στον επαγγελματικό χώρο των αντρών -, το ότι σήμερα είναι περίπου ίση με τον άντρα σε ό,τι αφορά τον πολιτικό στίβο, όπου από αυτό το σημαντικό βήμα, ακούγεται η φωνή της, ο λόγος της, η δυναμική της, δικαίωμα που ήταν αποκλειστικά του «δυνατού» φύλου» -των αντρών-, εκείνη η κατά τ’ άλλα «αδύναμη». Και λέω “περίπου” γιατί έχει πολύ δρόμο ακόμα να διανύσει σ’ έναν τέτοιο στίβο, κατ’ εξοχήν ανδροκρατούμενο.

  Παρ’ όλα αυτά βέβαια, υπάρχουν ακόμα δύσκολες καταστάσεις στον βίο της γυναίκας ανά τον κόσμο, κυρίως σε υποανάπτυκτες χώρες, που την τοποθετούν σε κατώτερη θέση από τον άντρα, στερώντας της την ελευθερία για προνόμια και ευκαιρίες σε επαγγελματικούς – ως επί το πλείστον – χώρους. Έτσι, η Γυναίκα, έχει να δώσει πολλούς ακόμα αγώνες στο μέλλον, διεκδικώντας περισσότερα δικαιώματα και επιλογές για ίση εξέλιξή της με τον άντρα.

  Η σύγχρονη Γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με έναν άνισο αγώνα, όπου στη μία πλευρά βρίσκεται η επαγγελματική σταδιοδρομία της και στην άλλη πλευρά η μητρότητα, έχει πολλές φορές το δίλημμα να ακολουθήσει το όνειρό της ή να μείνει στο σπίτι να αναθρέψει τα παιδιά της και πώς θα οργανώσει ένα σωστό σπιτικό ταυτόχρονα με την εργασιακή της κατάσταση. Ο βιολογικός ρόλος της Γυναίκας, πάντως, θα είναι πρωταρχικός και αναντικατάστατος και η αίσθησή του στην κοινωνία θα την κάνει να αποκτήσει περισσότερη αυτοπεποίθηση για να ξεπεράσει όλες αυτές τις στερήσεις και τα άνισα εμπόδια.

  Τώρα, όσον αφορά την Ποίηση και τον ρόλο των ποιητών, αυτός πρέπει να είναι πρωτοποριακός με όραμα και ενεργούς στόχους. Η αισιοδοξία, η αλήθεια και η αυτοπεποίθηση πρέπει να συνυπάρχουν σε όλους τους ποιητές και συγκεκριμένα σ’ αυτούς που έχουν να παρουσιάσουν ένα σημαντικό έργο. Πάντα σεβόμενοι τη σημαντική συμβολή των άξιων ποιητών τής χώρας μας και την παρακαταθήκη και ανεκτίμητη κληρονομιά που μας άφησαν, πατώντας στα χνάρια τους, πάντα να προβάλλουν την ψυχή του ανθρώπου και την ανωτερότητά της, που αυτό είναι το ύψιστο αγαθό της ύπαρξής μας.

  Η γνήσια Ποίηση με την απαράμιλλη ομορφιά τής Ελληνικής γλώσσας, τη διαχρονικότητα των νοημάτων της, τη λυρική της μορφή ανά τους αιώνες, πιστοποιεί ένα όραμα μεγάλων αξιών, βαθιάς πνευματικής αναζήτησης μεταξύ και των ποιητών αλλά και αυτών που διαβάζουν και εμπνέονται από αυτήν. Επίσης, η αυθεντική Ποίηση διασώζει την Ιστορία και τον Πολιτισμό μας και γίνεται κρίκος που ενώνει τις πνευματικές με τις ηθικές αξίες, τη λογική με το συναίσθημα, το παρελθόν με το σήμερα και κατά προέκταση με το θεϊκό στοιχείο.

  Η Ποίηση, καταλήγοντας, δίνει πνευματική τροφή και μελέτη σε όσους καταπιάνονται με αυτήν και θέλουν να την αποκρυπτογραφήσουν και να αναλύσουν ακόμα και τα πιο δύσκολα νοήματά της.  Η απαγγελία, δε, ενός ποιήματος προσφέρει γαλήνη, ευχαρίστηση και ανάταση ψυχής. Σε ταξιδεύει, σε αναγεννά, σε μεταφέρει σε μαγικές ρόδινες αυγές και μετουσιώνει τη λύπη σε χαρά και το μηδέν σε παν. Ο Ποιητής γράφει με την ατόφια, γνήσια και αληθινή ψυχή του, καταθέτοντας το πνεύμα του και την καρδιά του.

  Πόσο σημαντική είναι η Γυναίκα για τους ποιητές φαίνεται από τη γραφή τους, εμπνεύστηκαν και ύμνησαν τη Γυναίκα με τους στίχους τους.

  Mπορούμε να ξεχάσουμε τους υπέροχους λυρικούς στίχους της “Ελένης” του Νομπελίστα Ποιητή μας Οδυσσέα Ελύτη, όπου υμνεί τη γυναίκα ;

 « Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι,
μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές,
όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμό. Εσένα!
Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως,
πριν απ’ τον έρωτα έρωτας
κι όταν σε πήρε το φιλί
γυναίκα…»

   Ή τους μοναδικούς στίχους του Ποιητή μας Γιάννη Ρίτσου, όπου η Γυναίκα αναζητεί τον εσώτερο εαυτό της στη “Σονάτα του σεληνόφωτος”:

 «Άφησέ με να ’ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε!

Είναι καλό το φεγγάρι, – δε θα φαίνεται που άσπρισαν τα μαλλιά μου.

Το φεγγάρι θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δεν θα καταλάβεις.
Άφησέ με να ‘ρθω μαζί σου.

Όταν έχει φεγγάρι μεγαλώνουν οι σκιές μέσα στο σπίτι,
αόρατα χέρια τραβούν τις κουρτίνες.

Ένα δάχτυλο αχνό γράφει στη σκόνη του πιάνου
Λησμονημένα λόγια – δεν θέλω να τ’ ακούσω. Σώπα…» 

      Επίσης, ο Ποιητής των ναυτικών μας Νίκος Καββαδίας γράφει στο ποίημά του «Γυναίκα»:

 “Βαμμένη. Να σε φέγγει φως αρρωστημένο διψάς χρυσάφι.

Πάρε, ψάξε, μέτρα . Εδώ κοντά σου, χρόνια ασάλευτος να μένω

ως να μου γίνεις Μοίρα, Θάνατος και Πέτρα”.

     Aλλά και μια Γυναίκα Ποιήτρια η Κική Δημουλά γράφει για τη Γυναίκα στο ποίημά της «Σημείο Αναγνωρίσεως»:

 “Άγαλμα γυναίκας με δεμένα χέρια

Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα,

εγώ σε προσφωνώ γυναίκα κατευθείαν.

Στολίζεις κάποιο πάρκο. Από μακριά εξαπατάς.

Θαρρεί κανείς πως έχεις ελαφρά ανακαθήσει

να θυμηθείς ένα ωραίο όνειρο που είδες,

πως παίρνεις φόρα να το ζήσεις. Από κοντά, ξεκαθαρίζει το όνειρο:

δεμένα είναι πισθάγκωνα τα χέρια σου

μ’ ένα σκοινί μαρμάρινο κι η στάση σου είναι η θέλησή σου

κάτι να σε βοηθήσει να ξεφύγεις την αγωνία του αιχμαλώτου.

Έτσι σε παραγγείλανε στον γλύπτη: αιχμάλωτη.” (Απόσπασμα)

     Ακόμα και ο Λάκωνας Ποιητής μας Νικηφόρος Βρεττάκος γράφει για τη Γυναίκα της πατρίδας του, στο ποίημά του «Η Λακώνισσα»:

 “Η ψυχή μου είναι σήμερα φορτωμένη τα μέλη της
και πορεύεται: τα πλευρά, τα χέρια, τα πόδια μου,
το πρόσωπο κεντημένο απ’ τον χρόνο
με ρυτίδες βαθιές, λοξές, ακατάστατες.
Καθώς η Λακώνισσα με τα ξύλα στις πλάτες της
στο απόκρημνο διάσελο με το μαύρο
ρημαγμένο φουστάνι της (αλλά διπλωμένη
μ’ ένα τούλι απ’ τον ήλιο που δύει)
πέτρα την πέτρα η ψυχή μου πορεύεται.”

     Ας θυμηθούμε και τα μοναδικά «16 χαϊκού» του Νομπελίστα Ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη, όπου έγραψε στίχους για τη Γυναίκα:

 «Γυμνή γυναίκα

το ρόδι που έσπασε

ήταν γεμάτο αστέρια».

«Tα δάχτυλά της

στο θαλασσί μαντήλι

κοίτα: κοράλλια».

      Ή τους τελευταίους στίχους της “Ελένης”, επίσης του Ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη, όπου γράφει για μια γυναίκα:

 «….πώς τόσος πόνος τόση ζωή

 πήγαν στην άβυσσο

για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη».

     Με όσες προεκτάσεις φιλοσοφικές, νοηματικές, πνευματικές έχουν τα συγκεκριμένα ποιήματα για τη Γυναίκα,  ένα είναι το σημείο που καταλήγει ο αναγνώστης που τα διαβάζει ή ο κριτής που τα αναλύει: Είναι ακριβώς εκείνο το σημείο έναρξης, αναφοράς της ουσίας της ανθρώπινης ύπαρξης και μέσα σε ένα αέναο φαύλο κύκλο η Γυναίκα μετουσιώνεται σε Δημιουργός Ζωή. 

Τζούλια Πουλημενάκου

Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στο Ξενοδοχείο “Αμαλία” στις 19 Μαρτίου 2019, αφιερωμένη στην Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας και την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, σε διοργάνωση τής Διεθνούς Ένωσης Γυναικών Λακωνίας “Οι Λάκαινες”

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Γράφει η Τζούλια Πουλημενάκου 

Σας ευχαριστώ ιδιαίτερα για την παρουσία σας σήμερα, με την οποία τιμάτε τον κ.Δημήτρη Παπακωνσταντίνου, τον ποιητή που έχει έλθει από την άλλη άκρη της  Ελλάδας, τη μακρινή αλλά όμορφη Κοζάνη, για να παρουσιάσει σήμερα εδώ, στην αίθουσα της “Πανελλήνιας ΄Ενωσης Λογοτεχνών” – της οποίας είναι μέλος -, την ποιητική του συλλογή «Μικρή Περιήγηση».

Η συλλογή αυτή εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1996 και ήταν η πρώτη ποιητική συλλογή του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου , και το 2016 προχώρησε και σε δεύτερη έκδοση (από τις Εκδόσεις Εντύποις).  Και αν αυτή η συλλογή είναι έργο της νιότης του, όπως ο ίδιος αναφέρει στη σημείωση για τον αναγνώστη στην εισαγωγή του βιβλίου,  φανταστείτε τώρα (περίπου 20 χρόνια μετά), σε ποιο πνευματικό σημείο θα έχει φτάσει η γραφή του. Κι αν κρίνω από το γεγονός ότι βραβεύεται συνεχώς για το συγγραφικό του έργο – το καλοκαίρι απέσπασε το Α΄βραβείο στους Δελφικούς Ποιητικούς Αγώνες -, νομίζω ότι η συλλογή “Μικρή Περιήγηση” που παρουσιάζουμε  σήμερα, ετεροχρονικά,  ήταν ένας καλός οιωνός για τη μελλοντική του εξέλιξη και την πνευματική του άνοδο.  Εδώ, μπορούμε να πούμε, ότι, καθώς περνούν τα χρόνια, η διαχρονική αξία αυτού του βιβλίου εξακολουθεί να αποπνέει μια ευαισθησία στην ψυχή και μια ομορφιά στον συναισθηματικό κόσμο του αναγνώστη.

Η συλλογή αποτελείται από δύο ενότητες. Τη «Μικρή περιήγηση», ένα σπονδυλωτό  ποίημα, μια ποιητική ενότητα θα έλεγα, από 36 άτιτλα μέρη και από «Το γαλάζιο τετράδιο», που περιέχει έξι ανεξάρτητα ποιήματα. Όλα με το χαρακτηριστικό λυρικό ύφος τού ποιητή, με το έντονο συγκινησιακό στοιχείο,  με τον έντεχνα λογοτεχνικό του λόγο, με την άρτια γνώση της ελληνικής γλώσσας, δίνοντας έτσι στον αναγνώστη τη δυνατότητα να περιπλανηθεί ο καθένας στο δικό του ψυχικό και πνευματικό κόσμο.

Η «Μικρή Περιήγηση»  του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου είναι ένας διάλογος, μια εσωτερική συνέντευξη με την ψυχή και το όνειρο του ανθρώπου για πνευματική αναζήτηση και προσωπική ευτυχία. Διαλογίζεται λοιπόν με την ψυχή του, για να επικοινωνήσει με τον εσωτερικό του κόσμο και γενικότερα με τον άνθρωπο. Οι περισσότεροι από μας διαβάζουμε ποίηση ή ακόμα και γράφουμε, για πάρα πολλούς λόγους. Γιατί η ποίηση μπορεί να είναι το καταφύγιό μας, γιατί η ποίηση μπορεί να είναι το απάνεμο λιμάνι μας, γιατί η ποίηση μπορεί να είναι η ελευθερία του  λόγου μας.    Αλλά ένας αληθινός  ποιητής γράφει γιατί η  ποίηση  ΕΙΝΑΙ. Γιατί είναι η ψυχή του, γιατί είναι το λιμάνι του, γιατί είναι η ουσία του. Η ποίηση λοιπόν ΕΙΝΑΙ  για τον αυθενικό ποιητή,  και εδώ ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου έχει έλθει για να αποδείξει ότι η ποίησή του και συγκεκριμένα η  «Μικρή Περιήγησή»  του,  ΕΙΝΑΙ μια επίπονη διαδρομή αναζήτησης ανάμεσα στην ανθρώπινη υπόσταση και κατά προέκταση στον κόσμο της ψυχής μας.

ΕΙΝΑΙ μια πολύ δομημένη και ευαίσθητη προσέγγιση πολλαπλών εκφράσεων τής ανθρώπινης ψυχής.     Η ψυχή του ποιητή εδώ στην παρουσιαζόμενη ποιητική συλλογή, είναι η θάλασσα. Η θάλασσα σε όλες της τις μορφές.   Με όλα τα επίθετα που τη συνοδεύουν και την κάνουν μοναδική στην πένα  του ποιητή. Ατελεύτητη, γαλήνια,  αλμυρή, φωτεινή,  πολλές φορές αγριεμένη, πικρή, πονεμένη, ερωτική,  μα πάντα σιωπηλή, καρτερική,  ώρια, ασπρογάλαζη και κυρά.    Μερικά από τα επίθετα που χρησιμοποιεί στο λόγο του ο ποιητής για να βαφτίσει τη θάλασσα, δείχνοντας την καλλιτεχνική του ευαισθησία, αλλά ταυτόχρονα προσφέροντας στον αναγνώστη πλούτο, ο οποίος μπορεί να  χαρακτηριστεί  σημαντικός για τα γράμματα στη σύγχρονη εποχή μας.   Πολλοί ποιητές μας έχουν γράψει για τη θάλασσα. Ελύτης, Σεφέρης, Καβάφης, Βρεττάκος, Βάρναλης, Χριστιανόπουλος και τόσοι άλλοι.  Ο Καρυωτάκης στο «Εγκώμιο για τη θάλασσα» λέει : « Η θάλασσα είναι η μόνη μου αγάπη. Γιατί έχει την όψη του ιδανικού. Και τ’ όνομά της είναι ένα θαυμαστικό».

Εδώ, λοιπόν, στη «Μικρή περιήγηση» της «μεγάλης»  θάλασσας του ποιητή  υπάρχει κάπου κρυμμένη και η ψυχή του. Το ιδανικό και οι αξίες του. Η ποίηση του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου με την απλότητα και τον λυρισμό της  δεν τέρπει μόνο τον αναγνώστη, αλλά και τον προβληματίζει με τη νοηματική του ευρύτητα και τις φιλοσοφικές προεκτάσεις του λόγου του.    Ο ποιητής, λοιπόν, είναι από εκείνους τους τυχερούς που παράλληλα με το ταλέντο που του έδωσε η φύση, έχει και ένα επιπλέον χάρισμα .. διαβάζοντάς τον βυθίζεσαι στη μαγεία του πνεύματος και ταξιδεύεις κι εσύ μαζί του σ’ αυτήν  την απέραντη θάλασσα της μαγικής δύναμης του λόγου του.

Εκτός από τη θάλασσα της ψυχής τού ποιητή, το βιβλίο διακρίνεται και για την αγάπη του για το φυσικό στοιχείο, τη γη της πατρίδας του, τα χρώματα που περιβάλλουν τον ήλιο, το φεγγάρι, τα δέντρα, τα γιασεμιά, τα νερά που πρασινίζουν και καθώς διαβάζεις τη συλλογή νιώθεις ένα βαθύ σεβασμό για όλα αυτά τα γνήσια  συναισθήματα  που περιβάλλουν τη σύνθεση του ποιητικού τοπίου του ποιητή.

Τα «όνειρα» στην περιγραφή του ποιητή, άλλοτε σαν αλλόκοτα πουλιά και άλλοτε σαν φεγγάρια πορεύονται στον ποιητικό ουρανό του με έντονη φαντασία και λυρισμό, μεταφέροντας μυνήματα ελπίδας και ζωής. Γράφει ο ποιητής στη σελ.17:  «Ανάλαφρες, αέρινες θαρρείς ανοίγουνε στον άνεμο/ λευκές σα χιόνι/απαλές φτερούγες  προς τον ήλιο/ ψηλώνουν, χάνονται στροβιλιστά κύματα κύματα στο φως/ τ’ αλλόκοτα πουλιά των ονείρων».  Και στο ποίημα «Μικρή μου Άνοιξη»(σελ.58) : «Mε τα φεγγάρια των ονείρων μου στα μάτια»

Η ποίηση του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου διακρίνεται για τον λυρισμό της, άλλωστε είναι  ένα χαρακτηριστικό της ποίησης γενικότερα, και από λέξη σε λέξη σε μεταφέρει στην ποιητική αυτή μυστική θάλασσα της ύπαρξης και των φιλοσοφικών ερωτημάτων περί ζωής και θανάτου. Και εδώ, ο ποιητής βάζει τον αναγνώστη στη διαδικασία της σκέψης. Του δίνει θα λέγαμε άφθονη  πνευματική τροφή, να ενεργοποιηθεί η διάνοιά  του και να προβληματιστεί, δίνοντας απαντήσεις στα δικά του συναισθηματικά και υπαρξιακά προβλήματα. Η μνήμη επιστρέφει ως ναυαγός . Το πρόσωπο σε πρώτο ενικό που τονίζει την υπαρξιακή του υπόσταση σαν γέροντας σοφός που διαλογίζεται. Μια συνεχής αναζήτηση ανάμεσα στην ύπαρξη και την ανυπαρξία, στη ζωή και τον θάνατο.  Γράφει ο ποιητής στο ποίημα στη σελίδα 22 : «Ανίδεος εγώ παντοτινά, ναυάγησα . Αλίμονο /ήταν εκεί οι ξέρες/κάτω απ’ τα νερά/μίλια ατελείωτα» .  Και συνεχίζει: «Κι είναι του κίνδυνου θαρρείς, του θανάτου η στιγμή/το Απόλυτο ολάκερο και η μεγάλη Εξώπορτα./Και παραμέσα το Παρόν, το Παρελθόν, το Μέλλον/κι η Ουσία./Αόρατη./Ώσπου να σηκωθείς λευτερωμένος απ’ το χώμα, το νερό, το ταπεινό σαρκίο».

Eπίσης, στο ποίημα στη σελίδα 19, αλληγορικό, με γρίφους που ο καθένας τούς ερμηνεύει με τον προσωπικό του κώδικα, αποκαλύπτοντας τα συναισθηματικά μονοπάτια της «μικρής περιήγησης» και στον εσωτερικό κόσμο του αναγνώστη αλλά και του ποιητή που εξ αρχής καταλαβαίνουμε ότι βρίσκεται εκείνος πίσω από τις λέξεις:

(“Κι έπειτα, ήρθες εσύ απ’ το ΄πουθενά/ κι ήταν εδώ ‘το πουθενά΄ ίσαμε να ‘ρθεις”).

“Κατάλευκη, αγνή, περιστεράκι τ’ ουρανού/στο παραθύρι της καρδιάς/ήλιος χρυσός σηκώθηκε./Και το τραγούδι μου μαζί μου συλλαβίζει”

Ο ποιητής μεταφέρει εικόνες, γεύσεις, αλλά  και ήχους. Η κινητοποίηση της ακοής στην ποίηση υποστηρίζει και απογειώνει το ποίημα, όπως μόνο η μουσική μπορεί να το καταφέρει.

Γράφει ο ποιητής στο ποίημα στη σελίδα 18:
«Αχ είναι ο ήλιος ο γλυκός/ στ’ αψηλαλώνια δουλευτής/κι είναι αλμυρά της κυρά-θάλασσας τα χείλη./Κι ο αγέρας παίρνει το τραγούδι μου και το σκορπά/ κι είναι η ζωή γλυκό πιοτό/σ’ ένα ποτήρι.»

Ο ποιητής ελπίζει μέσα από τη γραφή του σε έναν καλύτερο κόσμο και ενώ οι φίλοι έχουν χαθεί ελπίζει σε νέους, και παρακαλεί τη βροχή να πέσει απαλή στις έγνοιες του και να τον προφυλάξει σαν τη μουσική που ημερώνει,  και το δάκρυ που πέφτει ζεστό στα μάγουλα και ανακουφίζει.. Γράφει ο ποιητής στο ποίημα στη σελίδα 39 και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Πέσε βροχή, πέσε απαλή πάνω απ΄τις έγνοιες μου/πέσε απαλή, σαν μουσική που ξεμακραίνει/ αγνή και άγια σαν εικόνα μυστική/απόμακρη/φίλων που χάθηκαν στο χθες/ φίλων που θα ‘ρθουν.»

Οι μεταφορές, οι παρομοιώσεις, τα σημεία στίξης (όπου χρειάζονται), οι παρενθέσεις, τα εισαγωγικά, τα αποσιωποιητικά, δημιουργούν μια μαγική ατμόσφαιρα,  δίνοντας μια εικαστική ματιά στα νοήματα και μια ζωντάνια στις λέξεις, σαν να βρίσκονται σε ζευγάρια και να εναλλάσονται μεταξύ τους στον ίδιο ρυθμό, χορεύοντας σε ένα μαγικό παιχνίδισμα , αφήνοντας τη φαντασία και το συναίσθημα να στροβιλιστούν στο απέραντο σύμπαν του αναγνώστη. Λέξεις όπως : «γυαλός-γυαλί, σχήματα-σχέδια, ψιθυρίσματα-ψηλαφίσω», «μεσημεριού-μεθυστικούς», «βήματα-βύθισε». Επίσης, «γλυκό φεγγάρι», «μάτια από θάλασσα», «ασήμι τ’ ουρανού», «νυσταγμένες αγκαλιές», «σαν λωτοφάγος ναυαγός», «νήμα κυματιστό». Τα έντονα αλληγορικά  στοιχεία που χρησιμοποιεί ο ποιητής στη συλλογή αυτή, χαρακτηρίζουν  το αισθητικό και νοηματικό πιστεύω του.  Όπως, χαρακτηριστικά, γράφει:  «Ποτάμι δίχως όχθες ο καιρός τα καλοκαίρια», και «Κι ίσως μπορέσω με τις χούφτες μου κλειστές να θυμηθώ της κουκουβάγιας το βραχνό νυχτερινό συνιάλο», επίσης « το ποίημα ήταν εκεί. Ίσκιος αχνός κάτω από τα βλέφαρα μια πολιτεία», και «(Κι έπειτα, ήρθες εσύ απ΄το “πουθενά”/κι ήταν εδώ το “πουθενά” ίσαμε να’ ρθεις).»

Η  δεύτερη ενότητα της συλλογής «Από το γαλάζιο τετράδιο» περιέχει έξι ανεξάρτητα ποιήματα, τα οποία είναι πλούσια σε λυρισμό, συναίσθημα, αλλά και δεν υστερούν από τη γνησιότητα του πνευματικού. Η γλωσσική ζωντάνια των ποιημάτων αυτών προσφέρει στον αναγνώστη την απόλαυση και την αίσθηση πώς τίποτε δεν παρεκκλίνει των νοημάτων και καμιά λέξη δεν περισσεύει. Γράφει ο ποιητής στο ποίημα «Τραγούδια της σιωπής» : «Μα παραπέρα/ εκεί που η οπτασία χάνεται/σκοτάδι λες πως γίνηκε μεμιάς/η αναπνοή/της φτωχικής ζωής σου».  Επίσης: «Ποθήσαμε να φέρουμε εκείνη τη νυχτιά/τη μούσα/ τη γλυκιά κιθάρα… ‘Ομως η Μούσα ξέχασε να τραγουδά/παρθένα νυσταγμένη γλυκοπλάγιασε/αργά στα παιδικά της παραμύθια/».

Εύχομαι  στον ποιητή Δημήτρη Παπακωνσταντίνου αυτό το μαγικό άγγιγμα της Μούσας να μην τον αφήσει ποτέ. Να μην ξεχάσει ποτέ να του τραγουδά.

Τελειώνοντας, θα κλείσω με δύο στίχους του ποιητή μας Γεώργιου Σεφέρη, γιατί η ποίηση υπάρχει, η ποίηση EINAI: «Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – Και τι θα γινόμασταν αν η πνοή μας λιγόστευε;» 

Τζούλια Πουλημενάκου

Η Ποιητική Συλλογή “Μικρή Περιήγηση” (Εκδόσεις Εντύποις) του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου παρουσιάστηκε στην Αθήνα, στην αίθουσα της “Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών” στις 13 Οκτωβρίου 2017

Απόσπασμa

Κεφάλαια Ι – V

ΕΤΣΙ ΣΥΧΝΑ ΟΤΑΝ ΜΙΛΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΛΙΟ

ΜΠΕΡΔΕΥΤΑΙ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ ΕΝΑ

ΜΕΓΑΛΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ ΚΑΤΑΚΟΚΚΙΝΟ.

ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΒΟΛΕΤΟ ΝΑ ΣΩΠΑΣΩ.

I

Δεν ξέρω πια τη νύχτα φοβερή ανωνυμία θανάτου

Στο μυχό της ψυχής μου αράζει στόλος άστρων.

Έσπερε φρουρέ για να λάμπεις πλάι στο ουρανί

Αεράκι ενός νησιού που με ονειρεύεται

Ν’ αναγγέλλω την αυγή από τα ψηλά του βράχια

Τα δυό μάτια μου αγκαλιά σε πλέουνε με το άστρο

Της σωστής μου καρδιάς: Δεν ξέρω πια τη νύχτα.

Δεν ξέρω πια τα ονόματα ενός κόσμου που μ’ αρνιέται

Καθαρά διαβάζω τα όστρακα τα φύλλα τ’ άστρα

Η έχτρα μού είναι περιττή στους δρόμους τ’ ουρανού

Εξόν κι αν είναι τ’ όνειρο που με ξανακοιτάζει

Με δάκρυα να διαβαίνω της αθανασίας τη θάλασσα

Έσπερε κάτω απ’ την καμπύλη της χρυσής φωτιάς σου

Τη νύχτα που είναι μόνο νύχτα δεν την ξέρω πια.

ΙΙ

ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Πάει καιρός που ακούστηκεν η τελευταία βροχή

Πάνω από τα μυρμήγκια και τις σαύρες

Τώρα ο ουρανός καίει απέραντος

Τα φρούτα βάφουνε το στόμα τους

Της γης οι πόροι ανοίγουνται σιγά-σιγά

Και πλάι απ’ το νερό που στάζει συλλαβίζοντας

Ένα πελώριο φυτό κοιτάει κατάματα τον ήλιο!

Ποιος είναι αυτός που κείτεται στις πάνω αμμουδιές

Ανάσκελα φουμέρνοντας ασημοκαπνισμένα ελιόφυλλα

Τα τζιτζίκια ζεσταίνονται στ’ αυτιά του

Τα μυρμήγκια δουλεύουνε στο στήθος του

Σαύρες γλιστρούν στη χλόη της μασχάλης

Κι από τα φύκια των ποδιών του αλαφροπερνά ένα κύμα

Σταλμένο απ’ τη μικρή σειρήνα που τραγούδησε:

Ω σώμα του καλοκαιριού γυμνό καμένο

Φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι

Σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς

Μεγάλο ανέμισμα της κόμης λυγαριάς

Άχνα βασιλικού πάνω από το σγουρό εφηβαίο

Γεμάτο αστράκια και πευκοβελόνες

Σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας!

Έρχονται σιγανές βροχές ραγδαία χαλάζια

Περνάν δαρμένες οι στεριές στα νύχια του χιονιά

Που μελανιάζει στα βαθιά μ’ αγριεμένα κύματα

Βουτάνε οι λόφοι στα πηχτά μαστάρια των νεφών

Όμως και πίσω απ’ όλα αυτά χαμογελάς ανέγνια

Και ξαναβρίσκεις την αθάνατη ώρα σου

Όπως στις αμμουδιές σε ξαναβρίσκει ο ήλιος

Όπως μεσ’ στη γυμνή σου υγεία ο ουρανός.

ΙΙΙ

Μέρα στιλπνή αχιβάδα της φωνής που μ’ έπλασες

Γυμνόν να περπατώ στις καθημερινές μου Κυριακές

Ανάμεσ’ από των γιαλών τα καλωσόρισες

Φύσα τον πρωτογνώριστο άνεμο

Άπλωσε μια πρασιά στοργής

Για να κυλήσει ο ήλιος το κεφάλι του

Ν’ ανάψει με τα χείλια του τις παπαρούνες

Τις παπαρούνες που θα δρέψουν οι περήφανοι άνθρωποι

Για να μην είναι άλλο σημάδι στο γυμνό τους στήθος

Από το αίμα της αψηφισιάς που ξέγραψε τη θλίψη

Φτάνοντας ως τη μνήμη της ελευθερίας.

Είπα τον έρωτα την υγεία του ρόδου την αχτίδα

Που μονάχη ολόισα βρίσκει την καρδιά

Την Ελλάδα που με σιγουριά πατάει στη θάλασσα

Την Ελλάδα που με ταξιδεύει πάντοτε

Σε γυμνά χιονόδοξα βουνά.

Δίνω το χέρι στη δικαιοσύνη

Διάφανη κρήνη κορυφαία πηγή

Ο ουρανός μου είναι βαθύς κι ανάλλαχτος

Ο,τι αγαπώ γεννιέται αδιάκοπα

Ό,τι αγαπώ βρίσκεται στην αρχή του πάντα.

ΙV

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό

Διαβάζοντας τα μάρμαρα

Δρασκελίζοντας αμπέλια θάλασσες

Σημαδεύοντας με το καμάκι

Ένα τάμα ψάρι που γλιστρά

Βρήκα τα φύλλα που ο ψαλμός του ήλιου αποστηθίζει

Τη ζωντανή στεριά που ο πόθος χαίρεται

Ν’ ανοίγει.

Πίνω νερό κόβο καρπό

Χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές του ανέμου

Οι λεμονιές αρδεύουνε τη γύρη της καλοκαιριάς

Τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου

Φεύγω με μια ματιά

Ματιά πλατειά όπου ο κόσμος ξαναγίνεται

Όμορφος από την αρχή στα μέτρα της καρδιάς.

V

Ποιo μπουμπούκι ακόμη ανέραστο απειλεί τη μέλισσα

Ο άνεμος βρίσκει μια παρέα φυλλώματα κυματιστά

Η στεριά σκαμπανεβάζει

Στον αφρό των χόρτων οι μουριές ανοίγουν τα πανιά

Το τελευταίο ταξίδι μοιάζει με το πρώτο-πρώτο.

Ω να σπάσουν οι πέτρες να λυγίσουνε τα θυμωμένα σίδερα

Ο αφρός να φτάσει ως την καρδιά ζαλίζοντας τα θεριεμένα μάτια

Η θύμηση να γίνει ένα κλαδάκι δυόσμου αμάραντο

Κι από τη ρίζα του να ορμήσουν άνεμοι γιορτής

Εκεί να γείρουμε το μέτωπο

Τ’ αστραφτερά μας πράγματα να ‘ναι κοντά

Στην πρώτη απλοχεριά του πόθου

Η κάθε γλώσσα να μιλεί την καλοσύνη της ημέρας

Ήμερα να χτυπάει στις φλέβες ο παλμός της γης.

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ (1911-1996)

Απόσπασμα από την ποιητική ενότητα «ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ»

(Κεφ. Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V – Σελ.9-16)

Δέκατη έκδοση – Αθήνα 2002

Ίκαρος Εκδοτική Εταιρία

Προμετωπίδα Γιάννη Τσαρούχη

Επιλογή κειμένου και μεταφορά στο διαδίκτυο: Τζούλια Πουλημενάκου                                                                 

(Προσωπικό αρχείο βιβλιοθήκης)