,

“Δώσ’ μου το χέρι σου” της Γκαμπριέλας Μιστράλ

Aφιερώματα Λογοτεχνίας

 

Η Γκαμπριέλα Μιστράλ (ψευδώνυμο της Λουσίλα Γοδόι Αλκαγιάγα), γεννήθηκε στις 7 Απριλίου του 1889 στη Χιλή.  Ήταν ποιήτρια-διπλωμάτης, εκπαιδευτικός και φεμινίστρια, η οποία με τη λυρική της ποίηση κατέκτησε τους ανθρώπους της Λατινικής Αμερικής και την έκαναν το σύμβολό τους. Παρ’ όλα τα δύσκολα παιδικά και εφηβικά της χρόνια που βίωσε — για λόγους οικογενειακούς, αλλά και πολιτικούς—,  καταξιώθηκε και αναγνωρίστηκε η προσφορά της στα εκπαιδευτικά και τα λογοτεχνικά γράμματα της χώρας της, αλλά και ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής, το 1945 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, και, επίσης,  το 1951 τιμήθηκε με το Α΄ Χιλιανό Βραβείο Λογοτεχνίας. Ο χιλιανός ποιητής Πάμπλο Νερούδα ήταν μαθητής της. Η Γκαμπριέλα Μιστράλ, ως άκρως φεμινίστρια που ήταν αρθρογραφούσε· και με τον μαχητικό της λόγο υπερασπιζόταν τα δικαιώματα των γυναικών και των ιδεαλιστικών φιλοδοξιών όλου του κόσμου της Λατινικής Αμερικής. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της πάλευε με ανίατη ασθένεια και στις 10 Ιανουαρίου του 1957 απεβίωσε. 

Ακολουθούν στίχοι από το ποίημά της με τίτλο “Δώσ’ μου το χέρι σου” (“Dame la mano”), σε μετάφραση του Δημήτρη Αγγελή:

 Δώσ’ μου το χέρι σου και θα χορέψουμε

Δώσ’ μου το χέρι και θα μ’ αγαπάς.

Σαν ένα λουλούδι μόνο θα είμαστε

Σαν ένα λουλούδι – κι άλλο τίποτα πια.

Την ίδια στροφή θα τραγουδάμε,

Στο ίδιο βήμα χορό θα πατάς.

Σαν ένα στάχυ θα κυματίζουμε,

Σαν ένα στάχυ – κι άλλο τίποτα πια.

Σε λένε Ρόσα κι εμένα Ελπίδα,

Όμως το ίδιο σου τ’ όνομα θα το ξεχνάς

Γιατί σαν ένας χορός πάνω στο λόφο θα είμαστε

Σαν ένας χορός – κι άλλο τίποτα πια…

Γκαμπριέλα Μιστράλ (7.4.1889 – 10.1.1957)

Μνημείο αφιερωμένο στον Πάμπλο Νερούδα και την Γκαμπριέλα Μιστράλ στη Vina del Mar της Χιλής

Πηγή φωτογραφίας: flick.com

 

Περισσότερες πληροφορίες για την ποιήτρια και το λογοτεχνικό της έργο:  http://https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%AD%CE%BB%CE%B1_%CE%9C%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%81%CE%AC%CE%BB#%CE%92%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1  

 

Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: en.dharmapedia.net

Επιμέλεια κειμένου : Τζούλια Πουλημενάκου

Epi-logou.gr

7.4.2024

 

Επί-Λόγου – Λεύκωμα – Αφιερώματα Λογοτεχνίας – Απρίλιος 2024

 

 

 

/by

“ΔΑΚΤΥΛΙΚΑ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ” – ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΤΟΛΗ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑ

ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ

Ποιητής: ΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ

Τίτλος ποιητικής συλλογής: δακτυλικά αποτυπώματα

ΙSBN: 978-960-592-183-5

ΣΕΙΡΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΕΚΔ.ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ – ΑΘΗΝΑ 2024

~~~~~~~~~~~~~~

γράφω

γιατί είμαι ταγμένος

στο χαρτί και το μολύβι

 

γιατί αυτό είναι το αίμα

η κατάθεση

και η επίκλησή μου

 

γράφω

όσα το μέγα δέος μού υπαγορεύει

για να απλώσω χέρι

να ανάψω ένα φως

 

γράφω ακόμη

για να γεμίσω ένα κενό

ένα χάσμα μέσα μου που δεν γεμίζει

 

να νικήσω προσωρινά τον θάνατο

~~~~~~~~~~

 ένα χέρι αδερφικό

 

στίχοι που δεν γράφονται

με το μολύβι ή με μελάνι στο χαρτί

ούτε στον υπολογιστή

για τυχερούς και ευνοημένους

 

στίχοι που γράφονται με αίμα

από ισόβια τραύματα ανοιχτά

μετά οδυνηρή διαδρομή

μες στην κοιλάδα των δακρύων

 

ένα ποίημα που μόνο αιμόφυρτο

τον λόγο του μπορεί να αρθρώσει

να απλώσει ένα χέρι αδερφικό

σ’ άλλους απελπισμένους

και αιμόφυρτους του κόσμου

~~~~~~~~~~

η απάντηση

 

όταν με ρωτούν αν γράφω ακόμα

είναι σαν να θέλουν να μάθουν

αν παραμένω ζωντανός

με φως στα μάτια και τον νου

κι αν είναι ενεργή η εντολή

κι ανάβει πάντα η φλόγα μέσα μου

 

σε κάθε παρόμοιο ερώτημα

το επόμενο βιβλίο είναι η απάντηση

μέχρι τη μέρα εκείνη που απάντηση

θα αποτελέσει η τελευταία πνοή μου

~~~~~~~~~~~

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: 

Γιος προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Ρωμυλία, ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, αποφοίτησε από το Κολέγιο Ανατόλια και σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων. Εργάσθηκε κυρίως ως σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο και ταξίδεψε σε πολλές χώρες. Ως τώρα έχουν εκδοθεί 45 βιβλία του, 29 ποιητικά βιβλία (μαζί με τη συγκεντρωτική έκδοση, Ο πλοηγός του απείρου, 2004 και τα επιλεγμένα ποιήματα, Ίχνη του δέους, 2018) και 16 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 9 συλλογές διηγημάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους).

  Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε δέκα ευρωπαϊκές γλώσσες (στα ισπανικά και στα γερμανικά σε αυτοτελείς εκδόσεις) και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Αφιερώματα για το έργο του έχουν γίνει στα περιοδικά Πάροδος (2009), Το Κοράλλι (2014), Ο Σίσυφος (2017), Καρυοθραύστις (2019), Μανδραγόρας (2021), στα οποία έχουν γράψει περί τους 80 ποιητές, πεζογράφοι, κριτικοί,κ.α.Για το παραμύθι του Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας τού απονεμήθηκε το βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας της «Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς» το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του Ο δρόμος για την Ουρανούπολη το κρατικό βραβείο διηγήματος το 2009.

  Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ 58΄ με τίτλο «Σ’ αγαπώ – Ελογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου», που προβλήθηκε με επιτυχία στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε αίθουσες βιβλιοθηκών και από την ΕΡΤ 3.

  Ο Τόλης Νικηφόρου διατηρεί τέσσερα ιστολόγια, μεταξύ των οποίων από το 2008 και τη θεματική ανθολογία Ελλήνων ποιητών Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται, στην οποία έχουν ανθολογηθεί ως τώρα περί τους 500 ποιητές με περίπου 5.000 ποιήματα. Συνέλαβε επίσης την ιδέα της Λέσχης Ανάγνωσης της Ποίησης και υπήρξε ο συντονιστής της, αρχικά στην Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2017 ως τον Μάρτιο του 2020, με άνω των δύο ετών διακοπή λόγω της πανδημίας. Συνεχίζει να είναι ο συντονιστής της κατά την επαναλειτουργία της Λέσχης στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης τον Νοέμβριο του 2022. 

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:

ΠΟΙΗΣΗ: 

Οι άταφοι/ Θεσσαλονίκη, 1996

Αναρχικά/ Θεσσαλονίκη, 1979

Ο μεθυσμένος ακροβάτης, Θεσσαλονίκη, 1979

Το μαγικό χαλί/ Θεσσαλονίκη, 1980

Με τη φωτιά στα μάτια (συγκεντρωτική έκδοση των τριών προηγούμενων και της ανέκδοτης συλλογής Ελεύθερος σκοπευτής)/ Θεσσαλονίκη, 1982

Ο πλοηγός του απείρου/ Θεσσαλονίκη, 1986

Ξένες χώρες/ εκδ.”Νέα Πορεία”/ 1991

Το διπλό άλφα της αγάπης/ εκδ.”Νέα Πορεία”, 1994, εκδ.”Παρατηρητής”, 2002

Την κοκκινόμαυρη ανεμίζοντας της ουτοπίας/ εκδ. “Νέα Πορεία”, 1997

Χώμα στον ουρανό/ εκδ. “Νέα Πορεία”, 1998

Γαλάζιο βαθύ σαν αντίο/ εκδ. “Νέα Πορεία”, 1999

Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται/ εκδ.”Νέα Πορεία”, 2002

Ο πλοηγός του απείρου (ποιήματα 1966-2002), εκδ. “Νέα Πορεία”, 2004

Μυστικά και θαύματα, ο ανεξερεύνητος λόγος της ουτοπίας/ εκδ.”Μανδραγόρας”, 2007

Το μυστικό αλφάβητο/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2010

Μια κιμωλία στον μαυροπίνακα/ εκδ.”Μανδραγόρας”, 2012

Ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα (32 ποιήματα για τη Θεσσαλονίκη (1966-2013)/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2013

Φωτεινά παράθυρα/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2014

Ρίγος αιχμάλωτο στον ήχο της φωνής σου – 63 ποιήματα για τον έρωτα και την αγάπη (1966-2015)/ εκδ.”Μανδραγόρας”, 2015

Φλόγα απ’ τη στάχτη/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2017

Ίχνη του δέους, επιλεγμένα ποιήματα 1966-2017, εκδ. “Ρώμη”, 2018

Κόκκινες πηχτές σταγόνες/ εκδ. «Μανδραγόρας», 2019

El Piloto del Infinito, 45 ποιήματα μεταφρασμένα στα ισπανικά από τον JoséAntonio Moreno Jurado, Pantilla Libros Editores Libreros, Sevilla, Espana, 2020

Φαντάσματα/ εκδ. Μανδραγόρας, 2020

Ο πλοηγός του απείρου, der Lotse der Unendlichheit, δίγλωσση έκδοση, μετάφραση στα γερμανικά από την Κατερίνα Λιάτζουρα/εκδ. “Μανδραγόρας”, 2021

Ανώνυμοι/εκδ. “Μανδραγόρας”, 2021

Κασταλία πηγή, 44 ποιήματα για το παιδί και την αθωότητα (1979-2021)/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2022

Συστατική επιστολή/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2022

Σαν τον πυράκανθο/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2022

Χειμωνιάτικος ήλιος, 44 ποιήματα για το φως (1979-2022)/εκδ. “Μανδραγόρας”, 2022

Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης, Στιγμές, ο ποιητής Τόλης Νικηφόρου (1966-2022), Ανθολογία Ποίησης/ εκδ. “Γράφημα”, 2022

Η καταγωγή των ηφαιστείων/εκδ. “Μανδραγόρας”, 2023

Μια τρύπια δεκάρα/εκδ.”Μανδραγόρας”, 2023

 

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ:

Αλμπατζάλ ή πώς βούλωσα τα μεγάφωνα/ Θεσσαλονίκη, 1971

Εγνατία οδός/ εκδ. “Νέα Πορεία”, 1973

Ονειροπολών εγκλήματα/ Θεσσαλονίκη, 1976,1977

Τα μάτια του πάνθηρα/ εκδ. “Νέα Πορεία”, 1996

Νόστος/ εκδ. “Νέα Πορεία”, 2000

Ο δρόμος για την Ουρανούπολη / εκδ. “Νεφέλη”, 2008 (κρατικό βραβείο διηγήματος)

Αγνώστου στρατιώτου/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2016

Από το τίποτα σαν θαύμα ξαφνικά-ιστορίες ποιημάτων/εκδ.“Μανδραγόρας”, 2018

Η λέσχη της κόκκινης ή γαλάζιας αλεπούς, διηγήματα/ εκδ. “Μανδραγόρας”, 2020

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ:

Η γοητεία των δευτερολέπτων/ εκδ. “Νέα Πορεία”, 2001

Ο κίτρινο περπάτημα στα χόρτα/ εκδ. “Νεφέλη”, 2005

Η εξαίσια ηδονή του βιασμού/ εκδ. “Νεφέλη”, 2006

Έρημο νησί στην άκρη του κόσμου/ εκδ. “Νεφέλη”, 2009

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ (για μεγάλους) :

Ένα παραμύθι για όλους/ εκδ. “Πασχάλης”, 1984

Νόσιλκα, εκδ. “Α.Σ.Ε.”, 1989

Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας, εκδ. “Ο.Μ.Ε.Π.”, 1996 (βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς

 

Επί-Λόγου – Λεύκωμα  – Μάρτιος 2024

/by
,

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΒΕΡΑΜΟΝ “ΟΙ ΠΙΟ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ”

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Οι Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου

του Χάρη Βεραμόν με τίτλο

 ΟΙ ΠΙΟ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 

ΟΜΙΛΗΤΕΣ:

Γιάννης Γλύκας, δικηγόρος – ποινικολόγος,

π.πρόεδρος Ένωσης Ποινικολόγων και Μαχόμενων Δικηγόρων

Αθηνά Χαρβαλάκου, αντιδήμαρχος Οικονομικών Δήμου Πειραιά,

πρόεδρος Οικονομικής Επιτροπής, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,

Γιώργος Γεωργόπουλος, δικηγόρος-ποινικολόγων,

μέλος της Ένωσης Ποινικολόγων,

Γιώργος Σόμπολος, αστυνομικός συντάκτης Star Channel και Παραπολιτικών.

Την εκδήλωση θα συντονίσει η Γιούλη Τσακάλου, δημοσιογράφος, βιβλιοκριτικός.

 

Η παρουσίαση θα γίνει την Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 στις 19:30

στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.

(Λεωφ.Ηρ.Πολυτεχνείου 32, Γραμμή 3 του Μετρό, στάση Δημοτικό Θέατρο)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Επί-Λόγου – Λεύκωμα – Εκδηλώσεις – Μάρτιος 2024

/by
,

4ος ΔΙΕΘΝΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ 2024 – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ 2024 ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Οι εκδόσεις Ηλιαχτίδα προκηρύσσουν τον 4ο Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό 2024, στην κατηγορία Διήγημα με κοινωνικό θέμα. Ο Διαγωνισμός λήγει στις 20 Απριλίου 2024 και το όριο λέξεων είναι έως 1.500.

Όροι συμμετοχής:

1. Δικαίωμα συμμετοχής στον διαγωνισμό έχουν ενήλικες, άνω των 18 ετών, που γράφουν στην ελληνική γλώσσα και διαμένουν στην Ελλάδα ή το εξωτερικό.
2. Οι υποψήφιοι έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος με ένα έργο αδημοσίευτο σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή (βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, διαδίκτυο). Σημειωτέον ότι η βράβευση σε άλλο λογοτεχνικό διαγωνισμό νοείται ως δημοσίευση.
3. Ο δημιουργός εγγυάται το πρωτότυπο του έργου του.
4. Τα έργα θα είναι γραμμένα σε αρχείο Word απαραίτητα στην ελληνική γλώσσα. Επιτρέπεται να υπάρχουν λίγες λέξεις τοπικής διαλέκτου ή ξένες, αν το απαιτεί το έργο, αλλά θα υπάρχει απαραίτητα και σημείωση με επεξήγησή τους.
5. Με τη συμμετοχή του ο διαγωνιζόμενος αποδέχεται πως το έργο του θα τεθεί υπό αξιολόγηση. Οι συμμετέχοντες συμφωνούν με τους όρους του διαγωνισμού και αποδέχονται την απόφαση της κριτικής επιτροπής, η οποία είναι οριστική και δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.
6. Οποιαδήποτε συμμετοχή δεν πληροί όλους ανεξαιρέτως τους όρους και τις προδιαγραφές της προκήρυξης του διαγωνισμού θα αποκλείεται, χωρίς ειδοποίηση του διαγωνιζόμενου.
7. Τα έργα που υποβάλλονται στον διαγωνισμό δεν επιστρέφονται, ενώ τα μη διακριθέντα έργα θα καταστραφούν μετά την ολοκλήρωση του διαγωνισμού.

Τρόπος συμμετοχής:

Οι διαγωνιζόμενοι θα πρέπει να στείλουν τα έργα τους αποκλειστικά σε μορφήWord στο email: info@ekdoseisiliaxtida.gr γράφοντας στο θέμα «ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ». Στο αρχείο Word, εκτός από το διήγημα με τον τίτλο του, θα πρέπει να υπάρχουν και όλα τα στοιχεία του συμμετέχοντα: Όνομα, Επώνυμο, Πόλη, Τηλέφωνο επικοινωνίας, email.
Οι νικητές θα ενημερωθούν με μήνυμα στο e-mail τους, τον Μάιο του 2024. Τα διακριθέντα έργα θα συμπεριληφθούν σε έντυπη συλλογική έκδοση. Σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, το φθινόπωρο του 2024, θα γίνει η παρουσίαση του συλλογικού τόμου και η απονομή των τιμητικών διακρίσεων στους νικητές.
Τελευταία ημερομηνία αποστολής των έργων ορίζεται η 20ή Απριλίου 2024.
Για πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλέσουν στα τηλέφωνα: 210.4967338 και 6934.776847.

Εκδόσεις Ηλιαχτίδα, ekdoseisiliaxtida.gr

 

Προβολή – επικοινωνία ArtsPR

 

Επί-Λόγου – Λεύκωμα – Εκδηλώσεις – Μάρτιος 2024

/by
, ,

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΔΕΚΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ

Παρουσίαση ποιητικού έργου

 

Π Ρ Ο Σ Κ Λ Η Σ Η

 

Η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών παρουσιάζει το λογοτεχνικό έργο του μέλους της

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΔΕΚΟΥΛΟΥ 

την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2023 στις 7 μ.μ.

(Γενναδίου 8 & Ακαδημίας – 7ος όροφος – 106 78 – ΑΘΗΝΑ – τηλ.2103834559) 

EΡΓΟΓΡΑΦΙΑ: 

 

 

Επί-Λόγου – Εκδηλώσεις – Αφιερώματα- Λεύκωμα – Οκτώβριος 2023

/by
,

“ΟΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ” του Κυριάκου Κάσση

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Του Κυριάκου Κάσση*

Από τη βαθειά αρχαιότητα ως τον προηγούμενο αιώνα στα περάσματα και στις καβάτζες των κάβων των μεσογειακών ακτών ανθούσε η πειρατεία. Άλλοτε με την πραγματική έννοιά της δηλαδή την καταδρομή με πλοίο με σκοπό τη ληστεία στην ανοιχτή θάλασσα και άλλοτε με την έννοια της ληστοπειρατείας που γινόταν με αφορμή σε διερχόμενα σκάφη από τις ακτές. Ήδη από την εποχή του Πτολεμαίου του Φιλάδελφου έγιναν ειδικές επιχειρήσεις για την πάταξη της πειρατείας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Αργότερα ο Πομπήιος με παρέα τον νεαρό Μάρκο Αντώνιο κατέστη ο τρομερός διώκτης των πειρατών στην ίδια περιοχή αφού εξόντωσε χιλιάδες από αυτούς, αρχής γενομένης από την Κ.Ιταλία έως τα στενά των Κυθήρων και της Σικελίας. Η Μάνη είχε υπερπληθυσμό ήδη από τους ελληνιστικούς χρόνους γιατί το Ταίναρο είχε καταστεί τόπος συγκέντρωσης Ελλήνων μισθοφόρων.

       Το πρόβλημα της διατροφής των μισθοφόρων αυτών κατά την παραμονή τους στο Ταίναρο ώσπου “να βρουν δουλειά” στρατολογούμενοι, επόμενο ήταν να οδηγήσει σε έναν απλό τρόπο τη ληστοπειρατεία. Αλλά κυρίως κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και μετά τις Σταυροφορίες, η Ανατολική Μεσόγειος, Κύπρος, Ρόδος, νησιά του Αρχιπελάγους, Κρήτη, Μάνη, Επτάνησα έγιναν ορμητήρια πειρατών.

Οι θαλασσινοί κλέφτες

      Οι πειρατές της Μάνης όπως και οι κλέφτες των βουνών δεν ήταν άλλο από περήφανους και αδάμαστους μαχητές της ελευθερίας και τα πιο αξιόμαχα στοιχεία του σκλαβωμένου γένους. Δεν ήταν απλώς “πειρατές” οι Μανιάτες, αυτοί που χτυπώντας τα τουρκικά πλοία τα οποία πολιορκούσαν την Κρήτη, έκαναν και βοηθητικό αντιπερισπασμό χάριν των βενετών (1646-1667). Νύχτα επιτέθηκαν στον Τουρικό στόλο πολλές φορές. Πυρπολούσαν κάτω από την κόλαση των κανονιών. Γι’ αυτό ο Αχμέτ Κιουπρουλής ο βεζύρης, όταν κατέλαβε την Κρήτη, πέταξε διπλό μισθό σε όσους θα τον βοηθούσαν να καταλάβει τη Μάνη και έστειλε τον αγριότερο πειρατή των Μωαμεθανών, τον τρόμο της Μεσογείου, τον περιβόητο Χασάν Μπαμπά, κάνοντάς τον γενικό ναύαρχο των ναυτικών Δυνάμεων της υψηλής Πύλης με στόλο και το τρομερό ασκέρι του διατάζοντάς τον ή να υποτάξει τους Μανιάτες ή να τους εξαφανίσει. Αλλά δεν ήταν γραφτό του να πατήσει την Αγία Γη. Οι Μανιάτες τον νίκησαν και του πήραν και τα δύο πλοία.

     Οι θαλασσινοί αυτοί έκαναν πειρατεία σαν αντίσταση – εκδίκηση προς τον δυνάστη τους ή τους φίλους τους σε συνθήκες τύπου Ιερά Συμμαχίας. Τα χριστιανικά πληρώματα τα μεταχειρίζονταν ανάλογα με τη σχέση και τη συμπεριφορά του Κράτους προς τους Έλληνες.

Οι εξαιρέσεις

    Οπωσδήποτε υπήρχαν και μεμονωμένες ατομικές περιπτώσεις βιαιοτήτων για προσωρινό τυπικές αντεκδίκησης ή και άτομα (της Μάνης ή άλλων περιοχών ελληνικών) που δεν είχαν Ιερό και Όσιο και δεν αγωνίζονταν για άλλο σκοπό πέρα από την ιδιοτέλειά τους, αλλά αυτοί ήταν η εξαίρεση και δεν είχαν εκτίμηση ούτε από τους πολύ οικείους π.χ. η γυναίκα του Κουρσάρου Νικολού Σάσσαρη, λέει, όταν έμαθε το θάνατό του (περίπου το 1815 έως 1825):

Μία σκόλη και μία Κυριακή

λούστηκα και εχτενίστηκα

και στο γυαλί εγυαλίστικα

Μία μπρατσέρα αγνάντεψε

στον γκάβο του Μαυρόσπηλιου.

Μαύρα ήταν τα πανία της

μαύρα και τα κουπία της.

Όσο να ντον συνοηθού (αντιληφθούν)

τη σκάλα για να κατέβου

γιόμισ’ η μάντρα και η γιαυλή

άλλοι κουκιοί κι άλλοι στραβοί

φαϊμένοι και ολοαίματοι.

Κι έλειπε μόνο ο Νικολός.

Έσκουξα δυνατή φωνή:

– Καλώς τους, καλώς ήρθατε,

Αμ’ πο ‘ναι ο Καπετάνιος ζας;;

– Εκεί στη Μαύρη Θάλασσα

εκεί εσυναπαντέθημα

με τρία καράβγια τουρκικά.

Κι οι Τούρκοι τα άνομα σκυλιά

Ερίξασι τη μπαταρία.

Σκοτώθη ο ΜαυροΝικολός

σκοτώθη ο Καπετάνιος ζας

– Είχητα και καλά παθες

βρε μονομάτι Νικολό,

τι ζ έσκουζα το Ψυχικό

μη μ πάεις κουρσάρος και ζουρμπάς

μη μ πάεις να γδύνεις τα φτωχά.

“Τα Κακαβούλια”

      Ο άριστος γνώστης της Ελληνικής ναυτικής ιστορίας και εξαίρετος θαλασσογράφος Κωνσταντίνος Ράδος στο διήγημά του “Τα κακαβούλια”, παρουσιάζει τα πράγματα όπως πραγματικά ήταν. Το θέμα του διηγήματος : “Ένα ξένο καράβι εξωκοίλει στο λιμάνι Πορτοκάγιο της Μάνης. Οι γύρω ντόπιοι λιμοκτονούν από αφορία και ανομβρία χτυπημένοι από στεριά… Παιδιά και γέροι πεθαίνουν αράδα. Το διαγούμισμα του ξένου καραβιού στερνή τους ελπίδα.. Το καταλαμβάνουν με γιουρούσι… Μέσα όμως βρίσκουν πρόσφυγες γυναικόπαιδα από κάποιο πόλεμο της Δ.Ευρώπης, που λιμοκτονούν περισσότερο από εκείνους… Κι αποφασίζουν να τους ταΐσουν και να τους περιθάλψουν μοιράζοντάς τους και το στερνό ξεροκόματο που είχαν!”

      Από την εποχή των πατέρα και γιού Λακώνων Θαλασσομάχων Λάχαρη και του Ευρυκλή ως το 1821, η Μάνη, στην καρδιά της Μεσογείου, απόδειχνε περίτρανα πως ο Ελληνισμός δεν έφυγε ποτέ από την κοιτίδα του και πως “τα δαχτυλίδια αν έπεσαν, τα δάχτυλά του στέκουν”.

* Ο Κυριάκος Κάσσης είναι λαογράφος, ποιητής και ζωγράφος

 

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Η φωνή της Μάνης” (Λακωνίας-Μεσσηνίας) 

τεύχoς Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2022

Εκδότης Ν.Καλαποθαράκος

www.manivoice.gr

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:  Ο ποιητής και ζωγράφος Κυριάκος Κάσσης γεννήθηκε στη Μάνη. Από νήπιο ζωγράφιζε στις πέτρες και έγραφε λαϊκά στιχουργήματα. Ανήκοντας σε παμπάλαιη οικογένεια του χώρου, από 16 χρόνων κωδικοποίησε το πολιτιστικό φάσμα από ατόφιες μνήμες πολλών χιλιάδων ετών Ελληνισμού. Ένας από τους λίγους ακομμάτιστους βασικούς δημιουργούς του φοιτητικού κινήματος 1964-1974. Από το 1968 εξέδωσε πολλά βιβλία, χιλιάδες σχέδια και ελαιογραφίες μεγάλων διαστάσεων από την ιστορία του Ελληνισμού και δεκάδες ογκώδεις τόμους πάνω σε ό,τι βαθύ και αληθινό κράτησε στη μνήμη του ο Ελληνισμός (Ποίηση, Ιστορία, Λαογραφία, Λαϊκή Λογογραφία, Τέχνη κλπ.). Επίσης, έγραψε άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά και έδωσε διαλέξεις και συνεντεύξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Αυστραλία, Ινδία κλπ) για ιστορικά, πολιτιστικά και λογοτεχνικά θέματα. Από το 1975 ίδρυσε το Αρχείο Λαϊκών Εικονογραφιών Αναγνωσμάτων Σημειολογίας (Α.Λ.Ε.Α.Σ.) με 100.000 αντίτυπα, του προσωπικού του αρχείου, μέσα από το οποίο χαράχτηκαν καινούργιοι δρόμοι, προσανατολισμοί και προοπτικές στη νεοελληνική λογοτεχνία, τέχνη και έρευνα. Από το 2007 ίδρυσε το “Κέντρο Μελετών: Αναγέννηση Παραδοσιακής Ελληνικής Λαϊκής Λογοτεχνίας – Αυτογνωσίας” (Α.Π.Ε.Λ.Λ.Α.). Τέλος, δημιούργησε ή συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία πολλών πολιτιστικών κινηματογραφικών ντοκυμανταίρ και δύο δίσκων με τραγούδια.

 

Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: oimaniateseinaipantou.blogspot.com

 

Επί-Λόγου – Λεύκωμα – Αρθρογραφία – Οκτώβριος 2023

/by

“ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ” του Πάνου Χατζηγεωργιάδη

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

                                                           ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ

 

Γράφει ο Πάνος Χατζηγεωργιάδης *

Τακτικό  Μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ» και της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών

Τώρα τελευταίως, παρά ότι διαβιούμε καταμεσής στο Ελληνικό καλοκαίρι με τα τόσα του ουσιώδη προβλήματα και στα “μπάνια του λαού”, κάποιοι με την καλή ή κακή των τέχνη, καταφέρνουν να φέρουν εις το προσκήνιον τα έργα και ημέραι των, με έναν τρόπο και ο κόσμος ή τουλάχιστον κάποιος από τον κόσμο, να ασχολείται μαζί τους με την πάσα αφορμή.

Εκ της εισαγωγής αυτής κάποιος ευκόλως συμπεραίνει πως αναφέρομαι ρητώς και σαφώς στο “Επιδαυριακόν” ζήτημα, το οποίον έχω θίξει (όπως και άλλοι θέλω να φαντάζομαι), εδώ και πάρα πολλά χρόνια πίσω (όρα το του υποφαινόμενου άρθρον φέροντα τον τίτλον «Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΜΑΣ ΔΡΑΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ»).

Μάλιστα, η τελευταία διατυπωμένη θέση ορισμένων, είναι πως λόγω των κακών (κατά την ερμηνείαν των πάντα) παραστάσεων, εις το αρχαίον θέατρον της Επιδαύρου, θα πρέπει αυτή να κλείσει οριστικώς και αμετακλείτως, θέση η οποία δεν δύναμαι να συγκρίνω εάν είναι πλέον βέβηλη και από αυτή την όποια άποψη καταθέτει ο κάθε “καλλιτέχνης” εντός εισαγωγικών ή μη, κάθε χρόνο με τους τόσους νεωτερισμούς εις την ορχήστραν του αρχαίου μας αυτού μνημείου Πολιτισμού, το οποίο δυστυχέστατα έφτασε στα χέρια των νεοελλήνων, λαού εντελώς απροετοίμαστου στο να το εκτιμήσει και να το εκμεταλλευθεί ως του αξίζει.

Ουδείς εξ αυτών των φυλών, είτε οι καλοί ή κακοί σκηνοθέτες/συντελεστές των παραστάσεων, είτε οι αενάως διαρρηγνύοντες τα ιμάτια των” κριτικοί, αλλά και όλοι όσοι τους κατηγορούν όλους μαζί οι έξω απο τον χορό αυτό της σύγχρονης τραγωδίας του αρχαίου μας δραματολογίου, ουδεμία “έγκριτος” εφημερίδα, κανένα κανάλι, κανένα ραδιόφωνο, δεν αναφέρεται στην ουσία του προβλήματος σπαταλώντας τηλεοπτικό χρόνο, ραδιόφωνο και χαρτί ασκόπως και per passa tempo. Εντός ολίγου δε, το θράσσος ορισμένων, η αμάθειά των, ο ακροβολισμός των ενδεχομένως από συγκεκριμένους κύκλους φωνασκούντων και μη, θα φτάσουν να κατηγορήσουν ακόμη και τις…πέτρες εκ των οποίων είναι κτισμένο με τόσο αριστοτεχνικό τρόπο, το θέατρο της Επιδαύρου.

Και η βαθύτερη ουσία, όσο και αν δεν θίγεται, είναι η εξής απλή, την οποία με το γνωστό φλεγματικό του χιούμορ ο Όσκαρ Ουάιλντ καταδεινκνύει με τον αφορισμό του πως ΤΟ ΕΡΓΟ ΗΤΑΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ, ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΗΤΑΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ. Βεβαίως εδώ ο υποφαινόμενος οφείλει να τον παραφράσει κάπως και να τονίσει πως ενίοτε ΤΟ ΕΡΓΟ ΗΤΑΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΗΤΑΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ, διότι το βασικό μας πρόβλημα δεν είναι η κάθε καλή ή κακή παράσταση, αλλά ο ίδιος ο θεατής, το ίδιο το κοινό.

Όταν το ίδιο το κοινό, δεν έχει μάθει λόγω του συστήματος της Α-ΠΑΙΔΕΙΑΣ να εκτιμά το αρχαίο μας δραματολόγιο των περίπου πενήντα πέντε διασωθέντων έργων, τότε κανείς δεν μπορεί να κάνει τίποτε για αυτό ούτε επί τα βελτίω ούτε επί τα χείρω.

Επαναλαμβάνω πως, εάν και εφόσον ο θεατής, δεν παιδευθεί και δεν εκπαιδευθεί επί των βαθύτερων νοημάτων τα οποία φέρουν αυτά τα διασωθέντα έργα (τα οποία μπορεί να είναι και τα χειρότερα όμως αυτά είναι που διαθέτουμε ως παρακαταθήκη), αν δεν έχει διαβάσει, δεν έχει συγκινηθεί, δεν έχει αγαπήσει, δεν έχει μελετήσει βαθιά τα παραδοθέντα έργα σε εμάς των αρχαίων ημών προγόνων αντί να τα θεωρεί το περισσότερο ως μιά υποχρέωση εξεταστική για κάποια σχολή, τότε καμιά Επίδαυρος, κανένας χώρος, θεατρικός, κανένας σκηνοθέτης, κανείς ηθοποιός όσο και καλοί να είναι μαζι με τις προθέσεις τους, δεν θα μπορέσουν να μεταδώσουν τα μηνύματα των έργων ακέραια στον θεατή. Δεν θα μπορέσουν να τον διδάξουν, να τον κάνουν καλύτερο άνθρωπο από τα πριν.

Το βασικό μας πρόβλημα επιμένω, δεν είναι τα μέσα τα οποία διαθέτουμε στις μέρες μας, αλλά το πως αυτά τα μέσα χρησιμοποιούνται. Δεν είναι οι γνώσεις, αλλά πως αυτές μεταδίδονται, μετασχηματίζονται και προτεραιοποιούνται εντός της ψυχής του καθενός εξ ημών, των απλών “δεκτών”. Δεν έχει νόημα λοιπόν η Επίδαυρος, αν την επισκέπτεται κανείς μέσα στα ωραία του ρούχα με τα ακριβοπληρωμένα του με δανεικά αυτοκίνητα, ώστε να “περάσει καλά” ένα απόγευμα εκεί, και να φωτογραφηθεί δεόντως κτίζοντας το προφίλ τού δήθεν πολιτισμένου ανθρώπου, δίχως να κατανοήσει ποτέ σε βάθος τα μηνύματα των όσων διδάσκονται με καλό ή κακό τρόπο στον χώρο από τον κάθε εντός ή εκτός εισαγωγικών καλλιτέχνη.

Το να υπάρχει δε η βέβηλος σκέψις την οποίαν μάλιστα με περίσσιο θράσσος ορισμένοι διατυπώνουν δημοσίως και βρίσκουν μάλιστα και βήμα ώστε να τους δημοσιεύει, καταδεικνύει εμφανώς την παρακμή μας και καταντά την περίσταση λίαν επικίνδυνον και τα πράγματα του Πολιτισμού μας λίαν σοβαρά, ώστε αυτά να αντιμετωπίζονται με τόση μεγάλη ελαφρότητα από ανθρώπους με βαρύγδουπους τίτλους και τιμές που ο βίος και η πολιτεία τους καταδείχνουν πως δεν τους αξίζουν να τους φέρουν και με αυτόν τον τρόπο, με την δήθεν “αυθεντίαν” των, να επηρεάζουν τον λαό μας υπέρ της μιάς ή της άλλης άποψης, με μοναδικό θύμα το αρχαίο μας δραματολόγιο και το πλήθος των ωραίων μηνυμάτων το οποίο εμπεριέχει και μεταφέρει χιλιετίες τώρα προς όποιον θα ήθελε να το αφουγκραστεί.

Θα πρότεινα δε, σε όποιον ενδιαφέρεται επί του θέματος, μιάς και το κράτος ανύπαρκτο σε τόσο σημαντικά ζητήματα, να συγκεντρώσει τα έργα αυτά τα διασωθέντα (κυκλοφορούν ακόμα και με κυριακάτικες εφημερίδες ενίοτε), να τα μελετήσει για χρόνια και από το πρωτότυπο κείμενο αν είναι αυτό μπορετό και έπειτα από όλη αυτή τη δέουσα προετοιμασία την παιδευτική, να αποφασίσει να επισκεφθεί μιάν Επίδαυρο ή έναν άλλον χώρο όπου διδάσκονται (και δεν “παίζονται”) τόσο σπουδαίες, έμπλεες νοημάτων πανανθρώπινων, διατοπικών και διαχρονικών παραστάσεις.

Οι δε συντελεστές αυτών των παραστάσεων ας σταματήσουν επί τέλους τους νεωτερισμούς, ασελγώντας πολλάκις επάνω στον βωμό της αρχαίας μας παρακαταθήκης. Δεν χρειάζονται τη βοήθειά τους ο Αισχύλος, ο Ευριπίδης, ο Σοφοκλής, ο Μένανδρος ή ο Αριστοφάνης, ώστε να διδάξουν έπειτα απο πολλούς αιώνες στον σύγχρονο άνθρωπο, το νόημα αυτού ακριβώς, το να είσαι άνθρωπος.

Μην πυροβολείτε λοιπόν την Επίδαυρο. Μην πυροβολείτε ακόμα ακόμα και τους σκηνοθέτες και τους συντελεστές παραστάσεων που δεν σας αρέσουν. Πυροβολείτε την αμάθεια, τον σκοταδισμό του υπερτεχνολογικού δήθεν πολιτισμού, πυροβολείτε την ασημαντότητα, αλλάξετε προτεραιότητες. Διαβάστε, μελετήσατε, εντρυφήσατε στο πραγματικό νόημα των παραδομένων στο σήμερα αυτών σημαντικών έργων και τότε να είστε σίγουροι πως κανείς μα κανείς δεν θα τολμήσει ποτέ να σταθεί απέναντί σας παριστάνοντας τον καλλιτέχνη, δεν θα τολμήσει ποτέ να σταθεί απέναντι σε έναν πολίτη – οπλίτη, με κρίση, με γνώση με άποψη.
Στην άγνοια σας ποντάρουν, όσοι το κάνουν αυτό.

Και πάντα να θυμάστε άπαντες, καλοί, κακοί, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, “καλλιτέχνες”, κομπάρσοι, πρωταγωνιστές, ακροβολισμένοι διαφθορείς πληρωμένοι διαστρεβλωτές, ψεύτες, αληθείς αλλά και λαός.

Έπειτα από τις ύβρεις, επέρχεται η Νέμεσις.

 

*Πάνος  Χατζηγεωργιάδης

Μουσικοσυνθέτης, Λογοτέχνης και Δημοσιογράφος

Member of Performing Rights Society  –  London – U.K.

Μέλος  Κοσμητείας Σχολών Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ»

Μέλος Τακτικόν Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ»

Μέλος Τακτικόν της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών

Μέλος Τακτικόν Συλλόγου «ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Γ. ΔΡΟΣΙΝΗ» 

Mob. (+30) 697.247.8143 

 

 

Πηγή φωτογραφίας κειμένου:  Eπίδαυρος-Αμφιθέατρο FREE PHOTOS pixabay.com

 

 

Επί-Λόγου – Λεύκωμα – Αρθρογραφία – Αύγουστος 2023

/by
,

“ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΒΕΡΕΝΙΚΗΣ” – Ποίηση της Χαράς Σπήλιου

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΠΟΙΗΣΗΣ

ΦΤΕΡΩΤΗ ΝΙΚΗ

 Έχτισα είδωλα

και λάξεψα την πέτρα

ένα άγαλμα να στήσω.

Έτσι, έτοιμη στήθηκε η νίκη,

φτερωτή, πανέμορφη και νέα.

Μα δε μ’ ωφέλησε.

Ξέχασα να της κόψω τα φτερά

να μην πετάξει μακριά μου.

Ούτε που με λογάριασε καθόλου,

ούτε ψυχή, ούτε φυλή.

Πέταξε σ’ άγριους και σ’ απολίτιστους,

που ήταν όμως δυνατοί.

Τώρα που τίποτα πια δεν με θέλγει

χωρίς σκοπό για νίκη

αγωνίζομαι.

Έχω για σκλάβους θύμησες

και πράξεις των ανθρώπων.

 

Μια βυθισμένη Ατλαντίδα

κατοικεί μέσα μου.

 ~~~~~~~~

ΤΑ ΧΑΜΕΝΑ ΚΛΕΙΔΙΑ

Γύρω-γύρω απ’ την αυλή μας

τα έζησα τα παιδικά μου χρόνια,

μια γειτονιά ο κόσμος μου.

Μια κερασιά όλη η γη με τα παιδιά της

κι αυτή η ολάνθιστη αμυγδαλιά

καταμεσής του χειμώνα,

η ομορφιά του κόσμου κι η ελπίδα.

Κι αυτός ο μεταξοσκώληκας

πάνω στο κλαδί της μουριάς, έλεγα,

δε μπορεί, ένα σκουλήκι να γίνεται πεταλούδα,

κάποτε και εμείς θα γίνουμε άνθρωποι.

Τη νιότη μόνο επιθυμώ κι όχι τα δίσεκτα εκείνα χρόνια

και τα κλειδιά που έχασα από κείνο το συρτάρι

πού ‘χα κλειδώσει όλα μου τα μυστικά.

Από τότε, κάθε νύχτα ακούω στον ύπνο μου τριγμούς,

είναι τα μυστικά, που δεν αντέχουν άλλο κλειδωμένα,

είναι τα μυστικά, που θέλουνε να βγουν

και να φωνάξουν το άδικο.

 

Μια καταιγίδα δυνατή πρέπει να πιάσει

να κατακάτσει ο κουρνιαχτός αυτού του κόσμου.

 ~~~~~~~~

 ΠΟΛΕΜΟΣ

Το περιστέρι της ειρήνης

γύρισε λαβωμένο

και ξεψύχησε στην ποδιά μου.

Στο ράμφος του είχε μια ζωγραφιά

μ’ έναν ήλιο που δεν προλαβε

να ζετάνει τα παιδιά.

Τα είχαν κιόλας σκοτώσει

οι ισχυροί της γης

και οι πολιτισμένοι.

 ~~~~~

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Στην αιμορραγία της μετανάστευσης

σταλαγματιά αίμα ήμουν κι εγώ.

Παραδαρμένη η ζωή μου,

της ξενιτιάς πεσκέσι και μόχθος διαρκής.

Έλη τα δάκρυά μου

και η ελπίδα αφανέρωτη.

Τα μάτια μου εναγώνια

είδαν το συναγμένο ασήμι

κάρβουνο νάχει γίνει.

Η ηλιαχτίδα δεν τρύπησε το χώμα

να βγει ο βολβός μου από τη γη,

παράκαιρα ο καιρός απείλησε τα κόκαλά μου.

Σταμάτησα μεσοστρατίς στο κόκκινο,

κλαδεύτηκα στο πράσινο

που είχε ανθρώπων κεφαλές

και πίστεψα στη σταθερότητα

σαθρού εδάφους που με βούλιαξε.

 

“Πλέων επί οίνοπα πόντον, επ’ αλλοθρόους ανθρώπους”

 Επιγραφή στη σιδερένια γέφυρα της Φρανκφούρτης σε Ομηρική διάλεκτο

(Οδύσσεια Α 180-184)

~~~~~

ΜΑΝΑ ΕΛΛΑΔΑ

 Νόστιμον ήμαρ τρώει την ψυχή

και τη βαραίνει

σαν βλέπει την επιστροφή

να ξεμακραίνει.

 

Φιλόξενα κι αν είναι

της μητριάς τα χέρια

κρύα είναι κι άστοργα

και δεν κρατάνε περιστέρια.

 

Μάνα Ελλάδα, πάρε με

στο χώμα σου επάνω

γιατί, στα ξένα ντρέπομαι

Ελλάδα να πεθάνω.

  

“Μόνη γαρ η Ελλάς αψευδώς ανθρωπογονεί φυτόν ουράνιον και

βλάστημα θείον ηκριβωμένον,

λογισμόν αποτίκτουσα οικειούμενον επιστήμη…”

Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών (Θεολ.4391)

 ~~~~~~~~~

ΤΑ ΞΕΝΑ ΣΠΙΤΙΑ

Τα σπίτια που κατοίκησα δεν με γνώρισαν

ούτε κι εγώ τα ένιωσα ποτέ δικά μου.

Ήταν απλά, μια στέγη.

Τα δέντρα που στον ίσκιο τους κάθισα,

με χάϊδεψαν με τα κλωνάρια τους

και με συμπόνεσαν,

φαίνεται πως γνώριζαν

ότι ήμουνα δέντρο ξεριζωμένο

γιατί δεν ήτανε πατρίδα μου η ξενιτιά.

Τα ποτάμια αδιάφορα

παρέσυραν τα όνειρά μου,

οι ωκεανοί τα ναυάγησαν.

Τ’ αστέρια του παγκόσμιου ουρανού

είχαν μαζευτεί στην αστερόεσσα.

Επίπεδοι, κουραστικά μονότονοι οι δρόμοι

σ’ αυτή τη χώρα

κι όταν φυσάει ο αέρας δυνατά,

της ξενιτιάς το βάρος να σηκώσει,

λέω πως ήρθε απ’ την πατρίδα

και πίσω θέλει να με φέρει.

Είναι κι εκεί ένα σπίτι,

που δεν θα με γνωρίσει.

Το καινούριο δίπατο σπίτι

που έστισε ο νεόπλουτος πατέρας μου,

κατεδαφίζοντας όλες μου τις αναμνήσεις.

~~~~~~~

 ΧΑΡΑ ΣΠΗΛΙΟΥ

Από την ποιητική συλλογή “Στον Αστερισμό της Βερενίκης” 

ΠΟΙΗΜΑΤΑ 2014 – ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ 2014 (BY DELTA PRINTING,INC.)

~~~~~~~~

 

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ (Από τον πρόλογο του βιβλίου)

~~Δημιουργώντας στις στροφές του λόγου~~ 

Το τι οδηγεί κάποιον να γράψει ποίηση είναι τόσο εξηγήσιμο, όσο και η έννοια του ταλέντου.

Μερικά πράγματα όμως, δεν είναι για να εξηγούνται, αλλά για να γίνονται αντιληπτά μέσω της εμπειρίας, αν ποτέ τα φτάσει. Κάπως έτσι δείχνει να αντιλαμβάνεται και τη δική της ενασχόληση στις στροφές του λόγου η Χαρά Σπήλιου, που τελευταία αποπειράται να εξωτερικεύσει αυτό το όχι και τόσο γνωστό της τάλαντο.

Σκέφτεται μάλιστα να εκδώσει μια ανθολογία στο άμεσο μέλλον, χωρίς όμως κι αυτό να είναι αυτοσκοπός. Θα αποτελέσει ωστόσο, μια ηθική, αν μη τι άλλο, επισφράγιση εγκυρότητας για ένα έργο, οι ρίζες του οποίου πάνε αρκετά χρόνια πίσω.

Τα πρώτα λογοτεχνικά ερεθίσματα μεταφράστηκαν σε λόγο από την ηλικία των 17. “Το είχα μέσα μου, πάντα έγραφα”, θα πει. Αγαπημένοι της ποιητές ο Παλαμάς κι ο Καρυωτάκης. 

Τα ποιήματα της Χαράς Σπήλιου διαπνέονται από έναν υποσυνείδητο λυρισμό, που κάποιες στιγμές, ενώ δίνει την εντύπωση μιας εφησυχασμένης άπνοιας, μετατρέπεται σε θύελλα με νοηματικές ομοβροντίες, που μπορούν να διακριθούν, χωρίς και να ακούγονται όμως. Τι σημαίνει αυτό; Μια δύναμη αγνότητας που επιβάλλεται στον θυμό ή την αίσθηση της αδικίας και αναγορεύεται σε ψυχική ευγένεια, ελληνοπρεπή, χωρίς ανάγκη πιστοποιητικών προγονολατρείας ή ξιπασμένης αρχαιομάθειας. Έχει επίσης κάτι το χαρακτηριστικά λιτό, που όσο το προσεγγίζει κανείς, τόσο το εκτιμά και ως διακοσμητικό στοιχείο, επειδή φωτίζει χωρίς να θαμπώνει, στολίζει χωρίς να υπερφορτώνει.

Τα θέματα της ποίησής της ποικίλουν, με τον έρωτα, τη φύση και την κοινωνία να κατέχουν κεντρικές θέσεις. Ενοποιό στοιχείο όμως, είναι ο λόγος αυτός καθαυτός, που διαπερνάει σαν βελόνι και κλωστή τις επιμέρους δημιουργίες, προσδίδοντας το στοιχείο της από κοινού ολότητας.  

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΟΜΠΟΤΗΣ 

24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, 2002

~~~~~~~~

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:

Γεννήθηκα στους πρόποδες του Αράκυνθου, ανάμεσα σε δυο λίμνες, την Τριχωνίδα και τη Λυσιμαχία στον νομό Αιτωλίας και Ακαρνανίας.

Είμαι το τέταρτο παιδί από τα οκτώ που απέκτησαν οι γονείς μου Αργυρώ και  Αντώνιος Σπήλιος ή Καριοφίλης (τότε που τα παιδιά δεν ήταν τεκμήρια).

Τελείωσα τις εγκύκλιες σπουδές μου στα εκπαιδευτήρια Ιωάννη και Νικολάου Βούλγαρη στη Ματαράγκα Μακρυνείας. Το 1972, παρά τη θέλησή μου, ακολούθησα την οικογένειά μου στις ΗΠΑ, διακόπτοντας έτσι τις σπουδές μου. Το όνειρό μου ήταν να γίνω καθηγήτρια-φιλόλογος.

Έκτοτε κατοικώ (αλλά δεν ζω) στα προάστεια της Νέας Υόρκης, χωρίς ποτέ να συνηθίσω, είχα φυτρώσει σε ξερολιθιά βλέπετε και η μεταφύτευση δεν είχε επιτυχία στο κατά τα άλλα εύφορο χώμα της Αμερικής.

Ζητώ συγγνώμη από την ποίηση εάν τη βεβηλώνω με τα γραπτά μου και ευχαριστώ τους αναγνώστες που θα μου κάνουν την τιμή να με διαβάσουν.

Η Χαρά Σπήλιου είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ, της ΕΣΕΤ και της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών Νέας Υόρκης.

~~~~~~~~~~~

Επί-Λόγου – Λεύκωμα – Αφιερώματα Λογοτεχνίας – Αύγουστος 2023

 

/by
, ,

“Το δερμάτινο σημειωματάριο” – Διήγημα του Βασίλη Πουλημενάκου

Εκείνο το πρώτο ραντεβού έμοιαζε σαν ένα κοινό ταξίδι σε σκέψεις και χάδια στην ψυχή μας. Κατέληξε μ’ ένα αγκάλιασμα στο κατώφλι, μια καθαρή ματιά και μια υπόσχεση να συνεχίσουμε. Ήταν μια διάθεση ευχάριστη, χαρούμενη και  σίγουρα θετική. Στη σκέψη μου έρχονταν κάθε φορά τα αγγελικά της μάτια και τότε μ’ έπιανε η ανάγκη να την ξαναδώ.

Προς το τέλος της εβδομάδας δεν άντεξα και την ρώτησα αν θέλει να τα πούμε από κοντά το σαββατόβραδο. Μου απάντησε σαν έτοιμη για το ερώτημα, ότι συνήθως τα Σάββατα πηγαίνει το απόγευμα στη Κεντρική Βιβλιοθήκη της Σάμου  μένοντας μέχρι αργά για να διαβάσει κάποιο βιβλίο και ότι αν θέλω μπορώ να την βρω εκεί μετά στις έξι. Συμφώνησα και αρχικά ενθουσιάστηκα. Σκέφτηκα όμως αργότερα ότι μια βιβλιοθήκη δεν είναι το καλύτερο μέρος για κουβέντα ούτε για συναντήσεις ερωτικής φύσεως. Όμως οι επιλογές μου ήταν μηδαμινές. Είχα τόση ανάγκη να την δω που φανταζόμουν ότι θα μου αρκούσε απλά να την κοιτάζω να διαβάζει.

Μπαίνοντας στη βιβλιοθήκη αντίκρισα πολύ κόσμο  κυρίως νεαρούς  και  κοπέλες, σε σειρές σαν μαθητές σε τάξεις και βουτηγμένους σε βιβλία. Δίπλα τους συνήθως είχαν ένα πρόχειρο τετράδιο και σημείωναν αποσπάσματα. Κατευθύνθηκα στο γκισέ όπου μια νεαρή βιβλιοθηκονόμος με καλησπέρισε χαμογελαστά και έπειτα με ρώτησε όσο πιο σιγά μπορούσε ποιο βιβλίο ήθελα. Της απάντησα με την ίδια ένταση κι εκείνη συνέχισε ακόμα πιο σιγά, σχεδόν ψιθυριστά.

-Το “Πιο βαθιά από τη θάλασσα” ήδη το διαβάζει η κυρία εκεί που έχει πάρει μερικά ακόμη. Αν θέλετε μπορώ να της το ζητήσω.

Πήγαμε μαζί και δεν είχα αμφιβολία ότι ήταν εκείνη που είχε πάρει το βιβλίο. Ταιριάζαμε σε πολλά, το ίδιο και στα βιβλία. Μόλις με είδε να πλησιάζω  μου χαμογέλασε. Μετά κοίταξε με περιέργεια τη βιβλιοθηκονόμο.

– Παρακαλώ;

– Συγνώμη, ο κύριος ενδιαφέρεται για ένα βιβλίο που έχετε δανεισθεί. Θα είχατε την καλοσύνη να του το παραχωρήσετε;

– Το “Πιο βαθιά από τη θάλασσα” ψάχνετε κύριε;

Έμοιαζε και εκείνη σίγουρη για το βιβλίο που ήθελα και μου το έδωσε, ζητώντας μου αν θέλω να καθίσω να το διαβάσω δίπλα της.

Έκατσα στο τραπέζι – θρανίο έχοντας απέναντι τη βιβλιοθηκονόμο στο γκισέ της ικανοποιημένη που εξυπηρέτησε μια κατάσταση. Συγχρόνως κοιτούσα κρυφά στο βιβλίο της διπλανής μου λες και ήθελα να κλέψω για το διαγώνισμα που μας είχαν βάλει.

Στάθηκα όμως στα δάχτυλα της, που οδηγούσαν αθέλητα το βλέμμα μου στο τολμηρό μπλουζάκι, όσο δηλαδή μπορούσε να φανεί κάτω από τα ατέλειωτα μαλλιά της. Το άρωμά της ήταν το ίδιο που με είχε σαγηνεύσει την προηγούμενη φορά. Ήρθε κάποια στιγμή και τα πόδια μας συναντήθηκαν κάτω από το τραπέζι. Με έναν ήχο αντίδρασης -μάλλον χαμόγελου- άφησε για λίγο το χέρι της στο κάθισμα, δίνοντάς μου την ευκαιρία να το σφίξω τρυφερά στο δικό μου σα να ήθελα να της δείξω ότι μου “χρωστάει” γι αυτά που περνάω.

Αργότερα έβγαλα από την τσέπη μου ένα δερμάτινο σημειωματάριο κι ένα καλό στυλό όπως  αναλογεί σε έναν έμπειρο θαμώνα των όπου γης βιβλιοθηκών, μπροστά στο ανάμικτο βλέμμα έκπληξης και θαυμασμού της βιβλιοθηκονόμου για την οργάνωσή μου. Υποκρίθηκα πώς σημείωνα αποσπάσματα του πράγματι υπέροχου βιβλίου, ρίχνοντας ματιές μια στο βιβλίο και την άλλη στο σημειωματάριο δήθεν για να ελέγξω αν αντέγραψα σωστά τα κείμενα. Όταν τέλειωσα το άφησα ανάμεσά μας στο τραπέζι ανοιγμένο με τρόπο ώστε να μπορεί να το διαβάσει.

”Τι θα γίνει, θα μιλήσουμε επιτέλους; Δίπλα είναι ένα καφέ που πάνω έχει πατάρι. Εκεί μπορούμε να τα πούμε. Θα σε περιμένω…”

Όταν διαπίστωσα ότι το διάβασε, έκλεισα το σημειωματάριο και χωρίς να περιμένω απάντηση σηκώθηκα, την ευχαρίστησα ευγενικά και έφυγα κλείνοντας αθόρυβα την ξύλινη εξώπορτα, αφού πρώτα χάρισα ένα παίξιμο του ματιού στη βιβλιοθηκονόμο, κάνοντάς την να κοκκινίσει ελαφρά και να γυρίσει το βλέμμα ίσως για πρώτη φορά από τότε που μπήκα στη βιβλιοθήκη.

Πήγα στο παραδοσιακό σαμιώτικο καφέ και την περίμενα. Ήξερα πολύ καλά το μέρος. Το πατάρι του ήταν μια σοφίτα μικρή ιδανική για συζητήσεις και μοναδικά ζεστή για να φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Αυτό που δεν ήξερα ήταν αν πράγματι θα με ακολουθούσε. Κι όσο περνούσαν τα λεπτά τόσο με έζωναν περίεργες σκέψεις. Έλεγα  ξανά και ξανά ότι φέρθηκα  ανόητα, σίγουρος για τον εαυτό μου, αμετροεπής αφού αποφάσισα για εκείνη χωρίς να τη ρωτήσω. Ποιος ξέρει… θα ερχόταν άραγε ή θα με άφηνε τελικά μόνο με τις ενοχές μου;

……………………….

Το κατάλαβα ότι έφυγε λίγο στενοχωρημένος αλλά πιστεύω ότι έπρεπε να τον φέρω στην βιβλιοθήκη. Ήθελα να γνωρίσει τις συνήθειές μου, να περπατήσει δίπλα μου ένα διάστημα και να αγαπήσει αν μπορεί ό,τι κι εγώ. Περνώντας οι μέρες κατάλαβα ότι  αισθάνομαι πολλά  και βλέπω  ολοφάνερα ότι και για αυτόν είμαι πολύ σημαντική. Ξέρω επίσης ότι αυτά τα παιχνίδια τα  ερευνητικά δεν είναι για πολύ. Ίσως του ζήτησα κάτι παραπάνω απ’ ότι ταίριαζε. Πρέπει να πάω να τον συναντήσω και ήδη άργησα.

Δεν είχα όμως προβλέψει έναν αστάθμητο παράγοντα.

Η βιβλιοθηκονόμος περπάτησε αργά προς το μέρος μου και μου έδειξε με βλοσυρό χαμόγελο το σημειωματάριο που “ξέχασε” φεύγοντας πάνω στο τραπέζι.

-Ο κύριος που μοιραστήκατε το βιβλίο ξέχασε εδώ το σημειωματάριό του. Θα μου επιτρέψετε να το κρατήσει η βιβλιοθήκη, γιατί ίσως έχει σημειώσεις αξίας. Όταν το αναζητήσει ο κύριος θα του παραδοθεί…

Την κοίταζα άφωνη χωρίς να μπορώ να αντιδράσω. Για όλους στη βιβλιοθήκη ήταν ένας άγνωστός μου. Και η βιβλιοθηκονόμος που τον κοίταζε επίμονα; Γιατί δεν αντέδρασα; Γιατί δεν φώναξα ότι αυτός ο άνδρας είναι ο αγαπημένος μου, ότι είναι έστω ένας καλός φίλος μου και στο σημειωματάριο έγραψε για μένα;

Βλέπω τη μικρή της βιβλιοθήκης να στήνεται πάλι πίσω από το γκισέ της και προσεκτικά -δήθεν αδιάφορα- να ανοίγει το σημειωματάριο στις τελευταίες σελίδες και να διαβάζει το μήνυμά του. Χαμογελάει. Πες μου τώρα ότι πίστεψε πως προοριζόταν για εκείνη το μήνυμα σαν φυσικό αποδέκτη του ξεχασμένου σημειωματάριου; Κοιτάζει και το ρολόι της. Είναι απίστευτο. Την πλησιάζω.

– Ξέρετε δεσποινίς, το σημειωματάριο προοριζόταν για μένα. Γνωριζόμαστε με τον κύριο. Και συγνώμη γιατί έπρεπε να το πω από την αρχή.

Η βιβλιοθηκονόμος συνέχισε με αυτό το προσποιητό επαγγελματικό χαμόγελο, αλλά έμοιαζε να μην πιστεύει λέξη από αυτά.

– Δεν θέλω να αντιδικήσω μαζί σας αλλά γνωρίζω μόνο ότι ένας κύριος άφησε κάποιο προσωπικό του αντικείμενο στην Κεντρική Βιβλιοθήκη.

– Μα σας λέω ότι γνωριζόμαστε. Είναι ο φίλος μου, ο αγαπημένος μου. Πώς να το πω διαφορετικά;

Αναγκάστηκα να φωνάξω για να γίνω πειστική και όλοι σχεδόν γύρισαν προς το μέρος μας. Συγκέντρωσα το μυαλό μου.

– Μπορώ να σας πω τι έγραφε στην τελευταία σελίδα του σημειωματάριου… Ρώτησε αν θα τα πούμε επιτέλους και μου είπε ότι θα με περιμένει στο πατάρι του διπλανού καφέ.

– Αφού λέτε ότι είναι ο αγαπημένος σας, πώς ρωτάει αν θα τα πείτε επιτέλους;

Ένιωσα να τσιτώνουν τα νεύρα μου και να είμαι έτοιμη να απαρνηθώ τον πολιτισμό και την αυτοπειθαρχία του χώρου και…

– Εν πάσει περιπτώσει, δεν θα σας δώσουμε λογαριασμό πότε θα τα πούμε, αυτή όμως είναι η αλήθεια. Κι αφού διαφωνείτε, ελάτε μαζί μου να σας το επιβεβαιώσει.

“Αν είναι ακόμα εκεί  βέβαια”, “αν δεν έχει θυμώσει”, “αν δε με έχει ξεγράψει”, μονολόγησα από μέσα μου αυτή τη φορά. Κατεβήκαμε γρηγορα τις σκάλες και προχωρήσαμε τα πενήντα μέτρα μέχρι το καφέ. Ευτυχώς ήταν ακόμα στο πατάρι. Μόλις είχε βάλει το φλιτζάνι στο στόμα να πιει την πρώτη γουλιά. Κι έμεινε έτσι για ώρα μέχρι να συνέλθει. Εκεί που περίμενε μόνο εμένα, βλέπει ξαφνικά δυο γυναίκες στη σοφίτα να κρεμόμαστε από τα χείλη του.

Η βιβλιοθηκονόμος μίλησε πρώτη. Του έδωσε το σημειωματάριο. Του έσκασε το γνωστό αχώνευτο χαμόγελο.

– Το ξεχάσατε στη βιβλιοθήκη.  Ήθελα να σας το παραδώσω.

Είπε “ευχαριστώ” αμήχανα χωρίς να γνωρίζει τι είχε διαδραματιστεί λίγο νωρίτερα. Ένιωσα να καταρρέω. Συνέχισε όμως, παίρνοντας πρώτα μια βαθιά ανάσα.

– Στην πραγματικότητα όμως να ξέρετε ότι δεν το ξέχασα κοπέλα μου. Στο σημειωματάριο αυτό περιέχονται όσα αισθάνομαι κι όσα ελπίζω να αισθάνεται αυτή η όμορφη γυναίκα που σας συνοδεύει. Όσα της αξίζουν κι όσα έχει ταιριάξει κάποιος στους δυο μας. Εδώ μέσα περιγράφεται μια μικρή αγάπη ανάμεσα σε παραπομπές, αστερίσκους και όνειρα. Όσο κι αν το διαβάσετε δεν πρόκειται να το νιώσετε. Γιατί είναι γραμμένο για εκείνη.

Η κοπέλα χαιρέτησε ευγενικά κι έφυγε σαν βρεγμένη γάτα. Εγώ έπεσα στην αγκαλιά του και του έδωσα ένα φιλί τόσο επίμονο που κόντεψα να τον πνίξω, ενώ με τα χέρια μου χάιδευα το πρόσωπό του σαν να ήταν μωρό χτενίζοντας με τ’ ακροδάχτυλα  τα μαλλιά και τους κροτάφους του. Το βράδυ το περάσαμε μαζί. Δίπλα στο τζάκι, πάνω στις κόκκινες βελέντζες ένιωσα πάλι μετά από καιρό τι σημαίνει να αγαπάς και να ερωτεύεσαι, τι σημαίνει να ΄χεις αγκαλιά σου τ’ όνειρο. Οι φλόγες της  στιγμής έκαιγαν στο στήθος, ίδρωναν τα σωθικά μας,  οι πόροι ανάβλυζαν, βάραιναν τις ανάσες. Κι οι ψυχές φέγγιζαν σαν δυο σταγόνες στο χνωτισμένο τζάμι, δίνοντας λόγο στο ρολόι του χρόνου που κύλαγε υγρός. Στο πλάι μας.

Στο τραπεζάκι το σημειωματάριο ήταν ανοιχτό και γυρισμένο σε μια καινούργια, λευκή σελίδα.

 

Βασίλης Πουλημενάκος

Διηγηματογράφος-Στιχουργός

 

Το διήγημα περιλαμβάνεται στη συλλογική έκδοση της Δημόσιας Κεντρικής Ιστορικής Βιβλιοθήκης Σάμου

με τίτλο: “Σάμος, μια μέρα…” – Εξήντα πέντε διηγήματα για τη Σάμο,

σε επιμέλεια έκδοσης Γιάννη Γ. Χουτόπουλο – Εκδόσεις Κύφαντα (Προλογίζει η Γιούλη Επτακοίλη) – ΣΑΜΟΣ, 2022

Επιμέλεια δημοσίευσης για τη σελίδα Επί-Λόγου με την άδεια του συγγραφέα. 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: 

Ο Βασίλης Πουλημενάκος γεννήθηκε το 1967 στη Λευκωσία Κύπρου. Κατάγεται απ’ τη Μάνη, ζει στη Χαλκίδα κι εκεί γράφει τις ιστορίες του. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός κι εργάζεται σ’ αυτόν τον κλάδο.

Διηγήματα και ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί στο διαδίκτυο ενώ αρκετοί στίχοι του έχουν μελοποιηθεί.

Έχει συμμετάσχει στον 1ο ψηφιακό μουσικό βιβλίο ποίησης για παιδιά Για ένα σου χαμόγελο και το διήγημά του «Το πέρασμα στη Νίσυρο», τιμήθηκε με διάκριση στον 1ο διαγωνισμό του πολιτιστικού περιοδικού Ως3.

Στον διαγωνισμό στίχου του δικτύου «Μουσική Άμιλλα» κατέβαλε την 4η θέση.

Έχει κυκλοφορήσει σε e-book τη νουβέλα Δαντέλα από τον Λίγηρα, διάφορα διηγήματα και αφηγήματα όπως και συμμετοχές σε συλλογικά βιβλία.

 

Επί-Λόγου – Λεύκωμα – Αφιερώματα Λογοτεχνίας – Ιούλιος 2023

/by
,

“ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΕΤΡΟΥ”- Δοκίμιο της Μίνας Μπουλέκου

H Πλατεία του Αγίου Πέτρου, Βατικανό, Τζιαν Λορέντσο Μπερνίνι

Πλατεία του Αγίου Πέτρου

Στην παρούσα δοκιμιακή μελέτη, θα εξετάσουμε την Πλατεία του Αγίου Πέτρου του Bernini, ως ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά έργα. Ενοποιητικό νήμα της μελέτης αυτής θα είναι τα γνωρίσματα μπαρόκ στις διάφορες, ποικίλες εκφάνσεις του.

Η Πλατεία του Αγίου Πέτρου ( St. Peter’s Piazza) είναι η δημόσια πλατεία (piazza) του Βατικανού, έργο του Bernini τον 17ο αι., μπροστά από την περίφημη Βασιλική του Αγίου Πέτρου (βλ. εικ. 2)1.

Αν επισκεφτεί κανείς την πλατεία σήμερα είναι πιθανό να την δει γεμάτη καρέκλες σε διάταξη και κόσμο να μπαίνει και να βγαίνει από το ναό, για να παρακολουθήσει τον πάπα να χοροστατεί στη λειτουργία. Αυτός ήταν ο αρχικός σκοπός αυτού του μεγαλοπρεπούς, τεράστιου δημόσιου χώρου, όπως σχεδιάστηκε από τον Bernini, και παραμένει μέχρι σήμερα: Να δέχεται μεγάλο αριθμό πιστών που έρχονται να δουν τον πάπα. Η θέση της στον λόφο του Βατικανού είναι στην άλλη πλευρά του Τίβερη από το κέντρο της Ρώμης, εκεί που βρισκόταν το αρχαίο ρωμαϊκό ιπποδρόμιο του Αυτοκράτορα Νέρωνα. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ ενταφιάσθηκε ο Άγιος Πέτρος. Γι’ αυτό, γύρω από τον τάφο του, χτίστηκε ο παλαιός ναός που δεν υπάρχει πια, ο πρώτος Άγιος Πέτρος, από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο.

Ο σημερινός ναός ανάγεται στην Υψηλή Αναγέννηση, στις αρχές του 16ου αι., ενώ η Πλατεία του Bernini χτίστηκε πάνω από εκατό χρόνια αργότερα και εντάσσεται στο μπαρόκ. Έργο του ιδίου, τουλάχιστον ισάξιο με την Πλατεία, είναι και ο εξοπλισμός και η διακόσμηση του ναού: το baldacchino2, το παρεκκλήσιο του Μυστηρίου και ο Θρόνος του Άγιου Πέτρου (Cathedra Petri)3. Πρόκειται, δηλ., για μια σύνθεση μπαρόκ – Αναγέννησης – μπαρόκ. Στο κέντρο βρίσκεται ένας αναγεννησιακός στατικός ναός τέλειας ορθογωνισμένης γεωμετρίας, όπως σχεδιάστηκε από τον Bramante4 και επανασχεδιάστηκε από τον Michelangelo5. Αυτός εντάσσεται στο δυναμικό και περίπλοκο μπαρόκ αρχιτεκτονικό έργο του Bernini, αλλά και περιέχει τις εντυπωσιακές μπαρόκ αρχιτεκτονικό – γλυπτικές προσθήκες του ιδίου.

Ο Bernini έδωσε κίνηση, ενέργεια και έμφαση στο ναό, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου ρόλου της Εκκλησίας. Στην κάτοψη φαίνεται η κίνηση, η δυναμική που δίνει στο ναό το σχέδιο της Πλατείας. Ο ναός παύει να είναι στατικός και εκτείνεται μέσα στον χώρο μπροστά του για να πλησιάσει και να αγκαλιάσει τον πιστό, όλους τους πιστούς, γι’ αυτό και αυτός είναι τόσο μεγάλος και ανοιχτός. Σε έναν χάρτη φαίνεται καλύτερα ότι ο ναός/η Εκκλησία εκτείνεται για να πλησιάσει την πόλη, και κατ’ επέκταση την ανθρωπότητα, και να την ενώσει με την Εκκλησία.

Η Πλατεία συμβολίζει τον μεταβατικό χώρο, τον βραχίονα που συνδέει τον κοσμικό χώρο της πόλης με τον πνευματικό της Εκκλησίας σε μια νέα και σταθερή ενότητα. Το concept αυτό αποτυπώνεται στο σχέδιο: Δύο «βραχίονες» ή «φτερά» εκτείνονται από το ναό και διανοίγουν τον χώρο σε ένα οβάλ σχήμα, στο κέντρο του οποίου βρίσκονται ένας αρχαίος οβελίσκος από την Αίγυπτο και δυο υπέροχες κρήνες, που μοιάζουν να «σπινθηροβολούν» καθώς το φως διαχέεται μέσα από τον πίδακα του νερού, μια σε κάθε πλευρά6. Τα τρία αυτά στοιχεία δημιουργούν έναν επιμήκη άξονα, γύρω από τον οποίο ενσωματώνεται τέλεια η όλη αρχιτεκτονική δομή. Το οβάλ σχήμα αποτελείται από κιονοστοιχία, για την ακρίβεια τέσσερις σειρές κίονες, τεράστιας κλίμακας μεγέθους.

Είναι κατασκευασμένοι από τύμπανα τραβερτίνης, κυκλικά τύμπανα πέτρας, στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο. Η τραβερτίνη είναι τύπος ασβεστόλιθου, όχι μάρμαρο, με εκτεταμένη και διαχρονική χρήση στην αρχιτεκτονική, από τη ρωμαϊκή εποχή (το Κολοσσαίο είναι κατασκευασμένο από τραβερτίνη), το Μεσαίωνα ως τη μοντέρνα αρχιτεκτονική7.

Ο ρυθμός είναι τοσκανικός, πολύ απλός και χωρίς ραβδώσεις. Οποιαδήποτε διακόσμηση απουσιάζει, όπως, για παράδειγμα, οι δωρικές κάθετες γραμμές8. Αυτή η κατασκευαστική απλότητα είναι μια κρίσιμη λεπτομέρεια, ειδικά όταν σε μια μπαρόκ σύνθεση αναμένεται μεγαλύτερη διακόσμηση. Εδώ, η διακόσμητη, περίπλοκη και κινητική υπόσταση του μπαρόκ εκδηλώνεται με την τετραπλή διάταξη των κιόνων και, κυρίως, με το σύνθετο συνολικό σχήμα, τον ελλειπτικό χώρο με τον επιμήκη άξονα και την τραπεζοειδή προέκτασή της προς την είσοδο του ναού. Οι κίονες πρέπει να είναι απλοί.

 Σκοπός τους δεν είναι να τραβούν αυτοί το βλέμμα, αλλά να το καθοδηγούν και να εστιάζουν την προσοχή στην πρόσοψη του ναού, στο κέντρο της λατρείας, στην Εκκλησία. Τον ίδιο σκοπό εξυπηρετούν και η ανοιχτότητα του χώρου, το βραχιονικό σχήμα, η διάταξη και η απόσταση ανάμεσα στους κίονες, που επιτρέπει τη διάχυση του φωτός, όπως και το λευκό χρώμα της τραβερτίνης, που δημιουργεί αντίθεση και ευαισθητοποιεί την όραση στη χρωματική πολλαπλότητα της πρόσοψης του ναού. Το λευκό χρώμα έχει αισθητικο-φιλοσοφικό και θρησκευτικό συμβολισμό.

Συμβολίζει την απλότητα, την τελειότητα και την ειλικρίνεια, αλλά και το φως, την ιερότητα, την αλήθεια και την πνευματική εξουσία9. Το μπαρόκ είναι περίπλοκη και πολυδιάστατη τεχνοτροπία, που εκφράζει μια περίοδο καλλιτεχνικής ωρίμανσης, σύνθεσης και εκλέπτυνσης. Η φαντασία δημιουργεί συνδυασμούς θρησκευτικής μεγαλοπρέπειας με την κλασική αρχαιότητα. Η έμφαση δίδεται στη γενική ατμόσφαιρα, όχι στις επιμέρους γραμμές. Το αισθητικό αποτέλεσμα της κίνησης, της διακόσμησης και της επιβλητικότητας παράγεται από δημιουργικούς και πρωτότυπους συνδυασμούς χρωμάτων, σχεδίων και τεχνοτροπιών10.

Η Καθολική Εκκλησία την περίοδο αυτή βρίσκεται στον πυρετό της Αντιμεταρρύθμισης. Η αρχιτεκτονική τίθεται στην υπηρεσία της εκκλησιαστικής προπαγάνδας. Σκοπός της είναι να ενδυναμώσει την πίστη όσων έχουν απομείνει στους κόλπους της, να προσελκύσει όσους έχουν αμφιβολίες ή ελκύονται από την προτεσταντική αίρεση και να διατρανώσει το μεγαλείο και την υπεροχή της απέναντι στους εχθρούς της.

Ο Bernini, ένας πιστός και ευσεβής Καθολικός, ασπάζεται την αποστολή αυτή και αναλαμβάνει να την υλοποιήσει. Το έργο του είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της στρατευμένης αρχιτεκτονικής της Αντιμεταρρύθμισης11.

Η Πλατεία του Αγίου Πέτρου είναι η πλευρά του εξωτερικού χώρου της ευρύτερης σύνθεσης του Bernini, εντάσσεται στην πολιτικο- θρησκευτική στρατηγική της Αντιμεταρρύθμισης. Ο στόχος αυτός εξυπηρετείται από το μέγεθος, το σχήμα και τη μεγαλοπρέπεια του χώρου, που ενώνει το ναό με την πόλη και κατευθύνει το βλέμμα στην Εκκλησία, το επίκεντρο της προσοχής και του σεβασμού.

Ανεξάρτητα από την επιτυχία ή όχι του θρησκευτικού στόχου του, το μπαρόκ αποτελεί σταθμό στην ιστορία της τέχνης ως η τεχνοτροπία που εισήγαγε την κίνηση στην ύλη, αποδέχθηκε και συνέβαλε στην πολλαπλότητα της αναπαράστασης και, κυρίως, στην χειραφέτηση από την αυτοτέλεια του καλλιτεχνήματος. Το μπαρόκ προετοιμάζει τον ιμπρεσιονισμό12 στο ότι η καλλιτεχνική σύνθεση είναι ανοιχτή. Το νόημα δεν ολοκληρώνεται στον πίνακα, αλλά στη συνείδηση.

Μίνα Μπουλέκου

Συγγραφέας-Ποιήτρια-Αρθρογράφος

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ:

1  Βλ. http://www.greatbuildings.com/buildings/Piazza_of_St._Peters.html (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

2  Βλ. https://www.italyguides.it/en/lazio/rome/the-vatican/st-peter-s-basilica/st-peter-s-baldachin (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

3  Βλ. http://stpetersbasilica.info/Altars/Cathedra/Cathedra.htm (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

4  Gombrich, ό.π., σελ. 289.

5  Στο ίδιο, σελ. 306.

6  Βλ. http://www.greatbuildings.com/cgi–bin/gbi.cgi/Piazza_of_St._Peters.html/cid_1123540917_ 06603v.html (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

7  Βλ. https://www.naturalstone.co.uk/blogs/news/the-origins-of-natural-stone-where-does-travertine-come-from (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

8  Βλ. https://study.com/academy/lesson/tuscan-order-architecture-columns.html (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

9  Βλ. https://www.anthopoleia.com/color.asp?page=3&ftcd=4&sss=4&counter=1 (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

10  Βάρσος Γ., Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, Τόμος Α΄, Πάτρα, ΕΑΠ,2008, σελ. 246, 247.

11  Αλμπάνη, ό.π., σελ. 178-81.

12  Hauser A., Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης, τόμος 2, Αθήνα, Κάλβος, σελ. 217-20.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:

Η Μίνα Μπουλέκου είναι συγγραφέας, ποιήτρια και αρθρογράφος. Γεννήθηκε στην Αθήνα και διαμένει μόνιμα στο Καπανδρίτι Αττικής. Είναι μητέρα 2 παιδιών. Εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος, Σπούδασε στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Πατρών (Ε.Α.Π) στην σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών στο τμήμα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Σπούδασε λογοτεχνία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.). Γνωρίζει Αγγλικά και Γερμανικά. Είναι μέλος της World Poetry Canada International, μέλος του Ελληνικού Τμήματος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων με την ιδιότητα της αρθρογράφου. Είναι συνεργάτης, αρθρογράφος στο ειδησεογραφικό site Activenews.gr και στο αγγλικό site αντίστοιχα Αctivenews.co.uk. Επίσης είναι συνεργάτης, αρθρογράφος του διαδικτυακού portal η Πύλη της Ψυχολογίας Psychology.gr . Έχει αποσπάσει σημαντικά βραβεία, επαίνους και διακρίσεις. Μεταξύ αυτών έχει αποσπάσει το Α΄ Βραβείο Δοκιμίου από τον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσού με θέμα: «Πώς η Τελεολογία του Αριστοτέλη επηρέασε τις χριστιανικές αντιλήψεις των διανοούμενων του Ύστερου Μεσαίωνα (13ος-15ος αιώνας)».Έχει συμμετάσχει σε συλλογικά έργα-ποιητικές ανθολογίες των εκδόσεων ΟΣΤΡΙΑ, ΒΕΡΓΙΝΑ, ΕΝΤΥΠΟΙΣ, ΑΓΓΕΛΑΚΗ, ΕΧΕΔΩΡΟΣ, ΕΠΟΚ.

 

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:

· «Με τη Ροή του Ανέμου» -Ποιητική Συλλογή – Εκδόσεις Όστρια (2014)
· «Πέρα απ’ τον Ορίζοντα» -Ποιητική Συλλογή – Εκδόσεις Όστρια(2015)
· «Προβληματισμοί του Σύγχρονου Ανθρώπου» -Δοκίμιο- Εκδόσεις Όστρια(2016)
· «Το Σάλπισμα των Ψυχών» – Θρησκευτική Ποίηση- Εκδόσεις Όστρια (2016)
· «Η Λαχανόκαρδη» – Εικονογραφημένο Παραμύθι – Εκδόσεις Όστρια (2017)

. «Στα χνάρια των ανθρώπων» – Ποιητική Συλλογή – Εκδόσεις Αγγελάκη (2022)

Εικόνα: Πλατεία του Αγίου Πέτρου, Βατικανό, Τζιαν Λορέντσο Μπερνίνι

Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85_%CE%A0%CE%AD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85 (τελευταία πρόσβαση στις 22-05-2023).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Επί – Λόγου – Λεύκωμα – Αφιερώματα – Ιούλιος 2023

/by