Κάποιο υγρό απόγευμα του Φθινοπώρου με όψη άχρονου οδοιπόρου
πήρες την ατραπό που οι ζωντανοί φοβούνται
τον δρόμο που στα πλάγια του, όλοι οι νεκροί κοιμούνται !
Σε λίγο τίποτα απο σέ δεν θα χει απομείνει
παρά το φάντασμα που θα κρατά το παγωμένο σου το χέρι πονετικά και
στοργικά με μόνο του σκοπό το να σε φέρει στη χώρα που κάθε ελπίδα σβήνει.
Και σύ κοιτάζοντας προσεκτικά το παρελθόν σου αναμοχλεύοντας τις μέρες σου επί γης
δε θα βρεις παρά ψήγματα σιγής
πιο θλιβερά και από το θλιβερό παρόν σου.
Και σαν οι ζωντανοί θρηνούν διαβάζοντας το “Ενθάδε κείται” ω, δύστυχοι πόσο αγνοούν
πως είναι προτιμότερο πολύ, εκ μιάς ζωής που αγνοείται !
Νικηφόρος Βυζαντινός
Ποιητική συλλογή «ΑΣΜΑΤΑ ΝΕΚΡΙΚΑ»
Πηγή: Club for Unesco Art-Literature and Science of Greece (facebook)
το φως στα μάτια
στον ήχο της φωνής
σ’ εκείνο το χαμόγελο
που αχνοχάραζε στα χείλη τους
θυμάμαι έναν κόσμο μαγικό
και μέσα στην ομίχλη ανεξιχνίαστο
το φως που επιμένει
όταν όλα τριγύρω χάνονται
στο πρόσωπο το φως
που άγγιζε όλες τις αισθήσεις μου
λες κι ήταν κάτι πριν
ή κάτι πέρα από το φως
ίσως πάλι να ήταν
το λάμδα μόνο στ’ όνομά μου
ή το ωμέγα σ’ ένα επιφώνημα
ίσως να ήταν η μοναδική
η τόσο μακρινή πατρίδα
που αδιάψευστα γνωρίζει η ψυχή
Τόλης Νικηφόρου
Από την ποιητική συλλογή “κόκκινες πηχτές σταγόνες”
Εκδόσεις Μανδραγόρας – Αθήνα 2019
Σειρά: Σύγχρονη Ελληνική Ποίηση
Ιστορική αναφορά
Σ’ εκείνον τον μοναδικά αρχέγονο και μυσταγωγικό τόπο που γεννήθηκα και μεγάλωσα, διαπίστωσα παιδιόθεν ότι ο τόπος και η κοινωνία του, η πολιτιστική και γλωσσική του ύπαρξη, ήταν ένα επιβίωμα δεκάδων ή εκατοντάδων αιώνων. Αυτόν τον τόπο εννοώ, που λέγεται Ακροταίναρο και που ως το 1965-1970, και με τελευταία επιβιώματα ως το 2000, δεν υπάρχει άλλος τόσο αρχαιοπινής τόπος σε όλους τους αιώνες στην Ευρώπη και την Ελλάδα, αν και ήταν στο κέντρο του πολιτισμού γεωδαιτικά. Μόνο όποιος τον γνώρισε πριν το 1965 μπορεί να εννοήσει τι γράφω. Και εγώ εάν δεν ταξίδευα σε πολλά μέρη του κόσμου δεν θα το εμπέδωνα. Ήταν η «αλλοιώς εμπεδωμένη και πορευόμενη» μητροπολιτική πλευρά του πολιτισμού μας, η «αληθινή», η θετική, που σήμερα, ύστερα από πολλούς αιώνες σκόπιμης απόκρυψης και συκοφαντίας, ακριβώς λόγω της αρχικής διαφορετικότητάς της, το «άλλο» μοντέλο του αληθινού ανθρωπισμού και της ελευθερίας, πολεμήθηκε, απομονώθηκε, αποδεκατίστηκε και διασκορπίστηκε και σήμερα τείνει στον αφανισμό της.
Λεγόνταν «λακωνισμός» στην αρχαιότητα η μία, η φανερή του έκφανση. Η βαθύτερη είχει μείνει αμάρτυρη ή «απόκρυφη» ως πρόσφατα. Οι μεγάλοι εξουσιαστικοί συνασπισμοί (= ισχυροί οικονομικά) που γράφουν την ιστορία τη συμβατική, το φρόντισαν επί αιώνες. Και η ύπαρξη τής κοινωνίας αυτής χρονολογείται από την πρώτη ανθρώπινη κοινωνία που δημιουργήθηκε χωρίς Κράτος και Βία, χωρίς αλληλοεκμετάλλευση της ανθρώπινης ύπαρξης, νομοθετημένη και οριοθετημένη ισονομία, αδιαφορώντας για τα «ανταλλάγματα» που τάχα δίνονται από μεγάλες κεντρικές εξουσίες (= αυτοκρατορίες κλπ) στις μικρές αρχέγονες ελεύθερες κοινωνίες, δηλαδή στις διδόμενες αντιπροσφορές: της απώλειας της ελευθερίας, τις «προσφορές» της τεχνολογίας και μάλιστα της ιδιωτικής και αλληλοεκμεταλλευτικής.
Η κοινωνία του Ακροταίναρου επί πολλές δεκάδες αιώνες επέλεξε το «Κάλλιο φτωχός και λεύτερος, πέρι (παρά) χορτάτος δούλος». Μαζί με την κοινωνία αυτή, αν αφανιστεί, θα αφανιστούν όλες οι γενεσιουργές αιτίες του ανθρωπισμού, του φωτός, του πολιτισμού, στην αρχική τους κοιτίδα και μήτρα, αν η «μύηση» η Ιδέα και οι ιδέες και αξίες του δεν επιβιώσουν των θνητών ανθρώπων, «να ζήσουν πολεμώντας».
Όσο που να πάρει μπρος το «χωράφι».
Όσο που η άμπελος να ξαναπετάξει κλάδους.
Ό,τι κάνουμε στη ζωή μας, μόνο η Ποίηση μπορεί να του δώσει αξία και Φως.
Το φως δίνει την Ευτυχία στην Ψυχή.
Η Ψυχή φωτισμένη, φωτίζει τον εγκέφαλο και τον νου μας, όπως ο εγκέφαλος επικοινωνεί δια της αφής με το πιο ακραίο κύτταρο: και του νυχιού και της τρίχας.
Κυριάκος Δ. Κάσσης
Εισαγωγή από το βιβλίο «Η αληθινή απόκρυφη και «αμάρτυρη» ΙΣΤΟΡΙΑ της ΑΡΧΕΓΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ιδίως της ΜΑΝΗΣ και ιδιαίτερα του ΤΑΙΝΑΡΟΥ» – ΜΑΝΗ-ΑΘΗΝΑ 2019
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου): Ο ποιητής και ζωγράφος Κυριάκος Κάσσης γεννήθηκε στη Μάνη. Από νήπιο ζωγράφιζε στις πέτρες και έγραφε λαϊκά στιχουργήματα. Ανήκοντας σε παμπάλαιη οικογένεια του χώρου, από 16 χρόνων κωδικοποίησε το πολιτιστικό φάσμα από ατόφιες μνήμες πολλών χιλιάδων ετών Ελληνισμού. Ένας από τους λίγους ακομμάτιστους βασικούς δημιουργούς του φοιτητικού κινήματος 1964-1974. Από το 1968 εξέδωσε πολλά βιβλία, χιλιάδες σχέδια και ελαιογραφίες μεγάλων διαστάσεων από την ιστορία του Ελληνισμού και δεκάδες ογκώδεις τόμους πάνω σε ό,τι βαθύ και αληθινό κράτησε στη μνήμη του ο Ελληνισμός (Ποίηση, Ιστορία, Λαογραφία, Λαϊκή Λογογραφία, Τέχνη κλπ.). Επίσης, έγραψε άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά και έδωσε διαλέξεις και συνεντεύξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Αυστραλία, Ινδία κλπ) για ιστορικά, πολιτιστικά και λογοτεχνικά θέματα. Από το 1975 ίδρυσε το Αρχείο Λαϊκών Εικονογραφιών Αναγνωσμάτων Σημειολογίας (ΑΛ.Ε.Α.Σ.) με 100.000 αντίτυπα, του προσωπικού του αρχείου, μέσα από το οποίο χαράχτηκαν καινούργιοι δρόμοι, προσανατολισμοί και προοπτικές στη νεοελληνική λογοτεχνία, τέχνη και έρευνα. Από το 2007 ίδρυσε το “Κέντρο Μελετών: Αναγέννηση Παραδοσιακής Ελληνικής Λαϊκής Λογοτεχνίας – Αυτογνωσίας” (Α.Π.ΕΛΛΑ.). Τέλος, δημιούργησε ή συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία πολλών πολιτιστικών κινηματογραφικών ντοκυμανταίρ και δύο δίσκων με τραγούδια.
Περισσότερα για την εργογραφία του στη Βικιπαίδεια:
Πηγή φωτογραφίας: manivoice.gr
Γράφει η Τζούλια Πουλημενάκου
Η Μούσα της Ποίησης είναι αυτή η μυστηριώδης, ανέναη θεά, που σε αγγίζει με το αόρατο, μαγικό ραβδί της, σε επιλέγει και σε ξεχωρίζει ως γνήσια και αντάξια κόρη της. Αυτό στη δημιουργό Τέχνη λέγεται Έμπνευση. ΄Ετσι, λοιπόν, μ’ αυτό το θείο άγγιγμα η ποιήτρια Ιωάννα Αγγελή δημιούργησε την «Ανάπεμψις πραεία» και αυτό που αυθόρμητα θα σου συμβεί διαβάζοντας την εν λόγω ποιητική συλλογή, είναι ότι θα σε ανεβάσει ψηλά, τόσο ψηλά που τα δάχτυλά σου θα αγγίξουν τα σύννεφα… Αυτό συνέβη και σε μένα, διαβάζοντας την ποίηση της Ιωάννας, γεμίζοντάς με συγκίνηση, χαρά, γαλήνη, και, έτσι απλά, ξεκίνησε «η πτήση μου στον ουρανό».
Η πρώτη μου πτήση, λοιπόν, στην ποίηση της Ιωάννας Αγγελή, πραγματοποιήθηκε δύο χρόνια πριν όπου ήμουν στην κριτική επιτροπή του 35ου Πανελλήνιου Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Ποίησης, και εκεί ξεχώρισε και βραβεύτηκε το ποίημα με τίτλο «Ανησυχίες Πένας», όπου και συμπεριλαμβάνεται σ΄αυτήν την συλλογή που παρουσιάζουμε σήμερα. Ως κριτής, αλλά και ως αναγνώστρια, αυτό που με συγκλόνισε και το βαθμολόγησα με την υψηλότερη βαθμολογία, ήταν η αίσθηση που μου άφησε διαβάζοντάς το. Πέρα από το ότι ήταν καλογραμμένο, με πλούσιο λεξιλόγιο και σωστά ελληνικά, η γραφή της ήταν τόσο εσωτερική, και λυτρωτική συνάμα, με μια καθαρή ταπεινότητα και σαφήνεια, που ταυτίστηκα από τους πρώτους ακόμα στίχους, με την ποιήτρια. Το ποίημα αυτό είχε μετουσιωθεί σε καθρέφτη και έβλεπα μέσα τον εαυτό μου. Αυτή, λοιπόν, η αίσθηση είναι η επιτυχία του ποιήματος, όχι να ανακαλύψεις τι θέλει να πει ο ποιητής, αλλά εσύ ως αναγνώστης να λάβεις αυτό που σου ανήκει. Γράφει η ποιήτρια στο ποίημα «Ανησυχίες πένας»: «Ορφανά τα δάχτυλά μου πλέκουν στίχους εξομολόγησης/ να λυτρωθούν οι φόβοι της ανομολόγητης ευτυχίας. Χαράζω δρόμο μυστικό στων γιασεμιών τις αυλές./……../Δεν ανησυχώ, η αγάπη βλασταίνει και σε αλμυρά λιβάδια./ Είσαι εδώ!/ Στην άκρη της νωχελικής γραφίδας,/ γονιμοποιείς γαλήνιους, ευτυχισμένους στίχους.»
Πώς μπορεί ένας ποιητής να «πλέξει στίχους εξομολόγησης και, επίσης, να γονιμοποιήσει γαλήνιους, ευτυχισμένους στίχους;» Τι είναι αυτό που κάνει τον ποιητή να εκφράσει μ’ αυτόν τον τρόπο τα συναισθήματά του και να τα μεταφέρει και σε μάς που τα διαβάζουμε; Η ποιήτρια στο ποίημα αυτό έχει σαφή στόχο, μια σιγουριά σα να είναι σε μάχη και να ξέρει εκ των προτέρων, ότι είναι η νικήτρια.
Η εξομολόγηση, η ευτυχία, τα όνειρα της αγρύπνιας, η αναβολή, όλα αυτοπροσδιορίζονται και συμπάσχουν έτσι ώστε η ποιήτρια, με σιγουριά, να πει «Δεν ανησυχώ, η αγάπη βλασταίνει και σε αλμυρά λιβάδια. Είσαι εδώ!» Χωρίς περιττές λέξεις, λέει αυτό ακριβώς που είναι ο στόχος της, αυτό που αισθάνεται στην ψυχή της και αυτό που στο τελικό αποτέλεσμά του είναι, ένα γνήσιο, ποίημα.
Η ποιήτρια άκρως ρομαντική, με τη λυρική ευαισθησία τής γυναικείας πένας της, καταφέρνει να μεταφέρει στον αναγνώστη δυνατά συναισθήματα, ταυτόχρονα με μια υψηλή πνευματική προσέγγιση, με τέτοιο τρόπο που τον οδηγεί ακριβώς σε μια «ανάπεμψη πραεία», δηλαδή σ΄αυτό ακριβώς το πνευματικό σημείο που αγγίζει και κατακτά το θεϊκό στοιχείο.
Κύριο χαρακτηριστικό τής ποίητριας ο λυρισμός. Στη γραφή της κυριαρχεί ο έρωτας, ο θάνατος, έντονα συναισθήματα που χαρακτηρίζουν τη λυρική ποίηση. Γράφει η ποιήτρια στο ποίημα «Αναδυομένη νύμφη»: «Πάνω στα βράχια της ακροθαλασσιάς/ χτυπούν οι αναστεναγμοί σου / και ευθύς αμέσως αργοσαλεύεις να σωθείς/ προς το μπουγάζι το ακύμαντο/ εκεί/ όπου γέννησες και ανέστησες τον έρωτα τής Ήβης.»
Εδώ, ο λόγος της ποιήτριας πληθωρικός, ο αισθητικός έρωτας παίρνει σχήμα, μορφή και αναδύεται ως δημιουργία και αληθινό βίωμα. Η εσωτερική αναζήτηση της ψυχής και η ανάληψη στον άνωθεν Πατέρα, τονίζει την πίστη της για έναν άλλον καλύτερο ιδεατό προορισμό και την ανάγκη της να αποδράσει από την πεζή πραγματικότητα. Τα ποιήματα της Ιωάννας Αγγελή, όπως αναφέρει και στον πρόλογό της η εκπαιδευτικός κυρία Μαρία Σκόμπα είναι ζωντανές εικόνες. Σαν ένας πίνακας ιμπρεσιονιστή ζωγράφου. Γήινα, ζωντανά χρώματα οι λέξεις της ποιήτριας, μεταφέρουν αισθήσεις λατρείας, πόθου και πνευματικής διαύγειας, ξεφεύγοντας από την καθημερινή ουτοπία του συναισθήματος , έτσι ώστε ο αναγνώστης να ενεργοποιήσει και τη νοηματική αισθητική του. Γράφει η ποιήτρια στο ποίημα «Μοιράσου μαζί μου»: «Μονόδρομος μπροστά σου στρωμένος με αμύριστα ρόδα/ γι’ αυτό-σε παρακαλώ-άφησέ με/ να γλιστρήσω στο λαμπερό σου γέλιο/ να καταλήξω στους πρόποδες/των πετρωμένων πελμάτων σου./ Μοιράσου, μοιράσου μαζί μου/τα περάσματα της αγνοημένης θάλασσας/μοιράσου τα βάθη του αιώνιου φιλιού.»
Η ποιήτρια με την απαράμιλλη ομορφιά της Ελληνικής Γλώσσας, γνωρίζει άριστα τον χειρισμό της, χρησιμοποιεί ιδιαίτερο λεξιλόγιο, σχεδόν καζαντζακικό , επίθετα στοχευμένα και με έναν μαγικό τρόπο ερωτοτροπεί με τις λέξεις, και ταυτόχρονα αγκαλιάζει το ποίημα με μητρική στοργή και τα νοήματα είναι εκεί, καθαρά , τρισδιάστατα, για να εκπληρώσουν το χρέος τους με ακρίβεια και ευστοχία. Γράφει η ποιήτρια στο ποίημα «Προτροπή Ζωής»: «Χόρεψε στους λάγνους ρυθμούς της Ανατολής/κι άφησε τα βήματά σου να παρασυρθούν/ στο άδολο ξέφωτο της Δύσης./ Τα ανυπόμονα δάκρυά σου μη τα σκουπίσεις/ άσ’ τα να ποτίσουν τους μαραμένους κλώνους/τής κρυφής μοναξιάς σου.»
Η ποιήτρια χρησιμοποιεί αρκετές φορές στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη γυναικεία υπόσταση, τις άγνωστες διαδρομές της, λέξεις όπως φτερούγες, νύμφη, γυναίκα, προσκεφάλι, υπομονή, αγκαλιά, γη, κόρη, μάνα, μητέρα, φύση, γεγονός που ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται, ότι η αληθινή φύση των πραγμάτων, ξεκινάει από αυτές τις έννοιες, ότι είναι η δημιουργία τής ζωής και η εμπειρία τής γνώσης αυτής, γεννάει τη βεβαιότητα ότι η γυναίκα-μάνα-φύση είναι η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη.
Και το διάβα μου προς τον ουρανό, συνεχίζεται: Γράφει η ποιήτρια το ποίημα «Υδάτινα όνειρα»: Περίσσευε κι η χαρά σου/ καθώς πρόσφερες μύρια χαμόγελα στη σκυθρωπή τη νύχτα. Υδάτινα όνειρα, αμέτρητα, στο διάβα σου προς τον ουρανό.» Καμία λέξη εδώ δεν περισσεύει, όλες βρίσκονται στη θέση τους να μας συγκινήσουν και να μας κάνουν να προβληματιστούμε και, τελικά, να καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι όσα εμπόδια και να υπάρχουν στη ζωή μας, το χαμόγελο θα τα προσπεράσει και θα σε οδηγήσει ψηλότερα.
Η «Ανάπεμψις πραεία» είναι η αδήριτη ανάγκη της ποιήτριας και κατά προέκταση του ανθρώπου, ως άλλος Οδυσσέας, να επιστρέψει στη δική του Ιθάκη, εκεί που στην πραγματικότητα δεν έφυγε ποτέ. Να φτάσουμε, σαν ανθρώπινη οντότητα, στο τέλος του ταξιδιού μας, ταπεινοί, γαλήνιοι και ευτυχισμένοι. Ο τίτλος της συλλογής μεταφορικός, συμβολικός και υπερβατικός. Μεταφορικός ως προς τις εικόνες και τις παρομοιώσεις, συμβολικός ως προς τις ιδέες και τα νοήματα και υπερβατικός ως προς τη γλώσσα και τους συνειρμούς της.
Οι στίχοι της ποιήτριας πορεύονται στο ταξίδι της γνώσης, του προβληματισμού, της φαντασίας και των αισθήσεων, με τελικό προορισμό την πραεία ανάπεμψη, δηλαδή τη λύτρωση της ψυχής και του σώματος του ανθρώπου, που αυτό είναι η αληθινή ουσία της ζωής και το ύψιστο αγαθό της ύπαρξής μας.
Οι εξαιρετικοί πίνακες που πλαισιώνουν τη συλλογή δείχνουν πως έχουν βρει τον χώρο τους, πως δεν πορεύονται μόνοι, αλληλοεπιδρούν και ταιριάζουν με τα ποιήματα τόσο φυσικά, προσφέροντας στον αναγνώστη μια ολοκληρωμένη νοηματική και αισθητική εικόνα.
Εύχομαι στην ποιήτρια η «Ανάπεμψις πραεία» να βρει τη λύτρωση, τη γαλήνη, μα πάνω από όλα, την αγάπη… γιατί, όπως λέει και η ίδια: «Εκεί που μετοικεί η αγάπη σύνορα απροσδιόριστα μεσουρανούν …» και συμφωνώ απόλυτα!
Τζούλια Πουλημενάκου
Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα Μερκούρη» στο πλαίσιο της παρουσίασης του βιβλίου της Ιωάννας Α.Αγγελή “Ανάπεμψις Πραεία” (Εκδ.Αγγελάκη) την Κυριακή 31 Μαρτίου 2019
«Ειρήνη είναι όταν τ’ ανθρώπου η ψυχή
γίνεται έξω στο σύμπαν ήλιος. Κι ο ήλιος
ψυχή μες στον άνθρωπο.»*
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
Πεθύμησα τον ήχο της ειρήνης,
εκείνη την υπερκόσμια έλλειψη ήχου,
τη θεία αφωνία
χωρίς εκρήξεις, οιμωγές
και γοερές κραυγές τρόμου.
Πεθύμησα ν’ ακούσω τη χαρά
ανάμεσα στα χαλάσματα,
τα γέλια των μικρών παιδιών
και τα χαμόγελα των λουλουδιών στον ήλιο…
Πεθύμησα την άηχη φωνή της ειρήνης
ανάμεσα στο μηδέν και το παν,
τον ήχο της ειρήνης πεθύμησα
όταν η τελευταία βόμβα θα εκλείψει,
όταν το πρώτο χαμόγελο θα πλημμυρίσει
και πάλι το σύμπαν των ψυχών μας!
©Τζούλια Πουλημενάκου
Από την ποιητική συλλογή «Απρόσμενη Άνοιξη»
Κέντρο Ευρωπαϊκών Εκδόσεων Χάρη Τζο Πάτση
Β΄ Έκδοση – Αθήνα 2017
*Απόσπασμα από το ποιητικό έργο του Ν.Βρεττάκου:
«ΔΥΟ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»
Επιμέλεια βίντεο: Γιώτα Φραγκουλάκη
Επί-Λόγου – Τα έργα μου – Τα ποιήματά μου – Λεύκωμα – Νοέμβριος 2019
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Πάφου και η Ένωση Θεατρικών Συγγραφέων Κύπρου
σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βραβευμένου θεατρικού έργου
της συγγραφέως Τούλας Κακουλλή “ΜΑΛΒΩ” (Εκδόσεις Ηλία Επιφανίου)
την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2019 και ώρα 7.00 μ.μ.
στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Πάφου (Αθηνάς 41-43 )
Αναφορά στο έργο του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά
Για να ξεφύγουμε λίγο από τη θλιβερή επικαιρότητα, τα οικονομικά και τους πολιτικούς, προτείνω σαν θέμα ένα είδος τέχνης που εκτίθεται σε ένα πρωτότυπο και σχετικά θλιβερό περιβάλλον, η αξία της όμως είναι μοναδική και διαχρονική.
Πέρα από την κλασσική χρήση ενός νεκροταφείου, πόσοι από εμάς το έχουμε επισκεφθεί, σαν χώρο τέχνης ή μουσείο σύγχρονων καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, αντίληψη που δεν είναι διαδομένη στη χώρα μας.
Στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών θα γνωρίσετε από κοντά ορισμένα από τα ομορφότερα έργα γλυπτικής, της σύγχρονης Ελλάδας. Τα περισσότερα έργα είναι Τηνιακών μαρμαρογλυπτών με πιο συνηθισμένο τύπο μνημείων, τις επιτύμβιες στήλες.
Ανάμεσά τους βρίσκεται και η περίφημη «Κοιμωμένη» του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, ένα ιδιαίτερο ταφικό μνημείο που αποτελεί την τελευταία κατοικία τής 18χρονης Σούλας Αφεντάκη. Πέθανε το 1873 από φυματίωση. Κόρη επιφανούς οικογενείας της Κιμώλου, της οποίας το νεκρό της σώμα ενταφιάστηκε κάτω από ένα εξαίσιο όσο και παράξενο γλυπτό.
Όταν ο Γ.Χαλεπάς φιλοτεχνούσε το άγαλμα εθεωρείτο από πολλούς διαταραγμένη ψυχικά προσωπικότητα. Η ομορφιά και η γαλήνη τού προσώπου της, με τα λυτά μαλλιά της στο προσκέφαλο, το μισο-καθισμένο κορμί της και τα ανήσυχα ελαφρώς διπλωμένα πόδια της, θαυμάζονται από τους επισκέπτες του κοιμητηρίου.
Οι πτυχώσεις του σεντονιού ολοκληρώνουν τη φυσική πλαστικότητα, που θέλησε να δώσει ο καλλιτέχνης στο έργο του.
Με αφορμή αρχιερατικό μνημόσυνο για τα 100 χρόνια από τον θάνατο τής Σοφίας Αφεντάκη, τον Δεκέμβρη του 1973, ο Π.Παλαιολόγος είχε γράψει στην εφημερίδα «Βήμα» : «Αγέραστη μένει η κοιμωμένη , δεν αφυπνίζεται, αλλά και δε γερνά! Λυτρωτικό μάρμαρο, προστατεύει τον ύπνο και τη νεότητα της κόρης. Κόρη στα 118 της!».
Καλά το είπε ο ποιητής: «Όποιον αγαπάει ο Θεός πεθαίνει νέος. Τα νιάτα της μαρμάρωσε ο καλλιτέχνης και, νεκρός αυτός, παρατείνει την ξένη νεότητα όσο παρατείνεται η ζωή του μαρμάρου».
Ο Γ. Χαλεπάς θεωρώ ότι ήταν ιδιόρρυθμος χαρακτήρας και προχωρημένο πνεύμα για την εποχή και το περιβάλλον που ζούσε. Ήταν γόνος οικογενείας φημισμένων Τηνίων μαρμαρογλυπτών. Ο πατέρας του Ιωάννης και ο θείος του είχαν μεγάλη οικογενειακή επιχείρηση μαρμαρογλυπτικής, με παραρτήματα στο Βουκουρέστι, τη Σμύρνη και τον Πειραιά. Ο Γιαννούλης είχε έφεση στη μαρμαρογλυπτική. Από το 1869 έως το 1872 μαθήτευσε στο Σχολείον των Τεχνών (το μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) . Τελείωσε επίσης, με υποτροφία του Πανελλήνιου Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, την ακαδημία καλών τεχνών του Μονάχου.
Τον χειμώνα του 1877 προς 1878 ο Χαλεπάς έπαθε νευρικό κλονισμό, χωρίς κανέναν προφανή λόγο, άρχισε να καταστρέφει τα έργα του, ενώ επιχείρησε κατ’ επανάληψη ν’ αυτοκτονήσει. Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα αίτια της ψυχασθένειάς του ήταν η τελειομανία, η υπερκόπωση από την αδιάκοπη εργασία και ένας ατυχής έρωτας για μια νεαρά συμπατριώτισσά του που τη ζήτησε σε γάμο και οι γονείς της αρνήθηκαν. Η αυταρχική μητέρα του, θεώρησε ότι αυτό που τον “τρελαίνει” είναι η γλυπτική, ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Μόνο η γλυπτική θα τον γλιτώσει και να του προσφέρει διέξοδο. Του απαγόρευσε αυστηρά να ασκεί την τέχνη του. Τον πήγανε στο εξωτερικό αλλά βελτίωση δεν είδαν. Δέκα χρόνια βολόδερνε στην Τήνο, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και αργότερα τον έκλεισαν για 16 χρόνια στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Εκεί, χωρίς φάρμακα και μέσα στη βρώμα, δεμένος με αλυσίδες, και πρόβλημα να μην είχε θα αποκτούσε! Όταν πέθανε ο πατέρας του, η μάνα του τον ξαναπήρε στην Τήνο, ήταν πια 51 ετών.
Η γριά μάνα συνέχισε να του απαγορεύει κάθε επαφή με το μάρμαρο και τη γλυπτική. Είχε πετάξει το έργο του στο υπόγειο που το κρατεί κλειδωμένο. Μερικές φορές τον έπιανε να φτιάχνει μερικά προπλάσματα κρυφά και του τα έσπαγε!
Ο Μπάρμπα Γιάννης, έτσι τον φώναζαν, είχε γίνει ο τρελός του χωριού!! Έγινε νεροκουβαλητής, οι χωριανοί του τού έδιναν τις κατσίκες τους να τις βοσκήσει, τα παιδιά τον κορόιδευαν και αυτός περιφερόταν κουρελής, μαζεύοντας από κάτω γόπες, για να τις καπνίσει!.
Τα βράδια γύριζε στο σπίτι, καθόταν αμίλητος σε μια γωνιά, για να μην τον μαλώσει η γριά μάνα του.
Η Αθήνα τον είχε ξεχάσει, το καλλιτεχνικό του έργο τελείωσε πρόωρα.
Και γίνεται το θαύμα!
Το 1916 η μάνα του πεθαίνει. Τότε ο 65χρονος Γιαννούλης κάνει το απίστευτο και δεν ακουλουθεί την κηδεία τής μάνας του, αλλά ανοίγει το υπόγειο και αρχίζει να δουλεύει. Τα μέσα που διέθετε ήταν παντελώς πρωτόγονα και το επαρχιακό περιβάλλον εχθρικό προς κάθε αλαφροΐσκιωτο, αλλά εκείνος με το πείσμα άρχισε να δημιουργεί. Οι χωριανοί το θεώρησαν ως την αναμενόμενη αντίδραση ενός τρελού, δεν ήταν όμως έτσι.
Η καταπιεσμένη τέχνη του εκρύγνυται!
Μέσα σε λίγους μήνες είχε επανέλθει πλήρως!. Η σμίλη του αρχίζει να βγάζει και παλι αριστουργήματα και μάλιστα με μια εντελώς νέα τεχνοτροπία.
Το φαινόμενο μοναδικό, 40 χρόνια δε δούλεψε την τέχνη του, δεν ενημερώθηκε για τις εξελίξεις και ξαφνικά αναδύθηκε ένας Καινούργιος Καλλιτέχνης, λες και φοιτούσε σε ένα δίκοπο εσωτερικό σχολείο!
Από τα 65 του χρόνια έως τα 84 που πέθανε (Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 1938), έφτιαξε μιαν ολόκληρη σειρά από αριστουργήματα.
Αυτά είναι η ιστορία του Μπάρμπα Γιάννη, του Γιαννούλη Χαλεπά, του πλέον διακεκριμένου γλύπτη της νεότερης Ελλάδας, με ζωή σα μυθιστόρημα ανάμεσα στην τρέλα, την εξαθλίωση και τον θρίαμβο.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς, ήταν και παραμένει μια κορυφαία μορφή στην νεότερη Ελληνική Τέχνη.
Ιωάννης Δεβούρος – Υποστράτηγος ε.α.
Διευθύνων Σύμβουλος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού
Από τη στήλη “Το Χρονογράφημά μας” της Εφημερίδας “Εθνική Ηχώ” της Ε.Α.Α.Σ
Τεύχος Σεπτεμβρίου 2019
Επιλογή κειμένου και μεταφορά στο διαδίκτυο για το «Επί-Λόγου» : Τζούλια Πουλημενάκου
Πηγή φωτογραφίας: news247.gr
ΕΝΩΣΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ “ Χείλων ο Λακεδαιμόνιος ”
Πληροφ. : Νικόλαος Ι Κουφός
Τηλ. επικ. : 6932370777
Σπάρτη, 31 Οκτωβρίου 2019
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΣ ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ Μ.Μ.Ε. – ΕΔΡΕΣ ΤΟΥΣ
ΘΕΜΑ : « Εκδήλωση παρουσίασης Βιβλίων του συγγραφέα Γεωργίου Καραγιαννάκου »
Με επιτυχία, πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2019, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Σπάρτης, από την Ένωση Πνευματικών Δημιουργών Λακωνίας « Χείλων ο Λακεδαιμόνιος », η εκδήλωση παρουσίασης δύο Βιβλίων του συγγραφέα Γεωργίου Καραγιαννάκου, με τους τίτλους : « ο Δάσκαλος », νουβέλα και « Κάποτε στην Ιουδαία … Η θυσία της αγάπης », ιστορικό μυθιστόρημα.
Την εκδήλωση συντόνισε η Συγγραφέας κα Δέσποινα Κούτσαρη και εκ μέρους της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Λακωνίας, χαιρετισμό απηύθυνε η Γραμματέας της, κα Αγλαΐα Κωνσταντέλη.
Το βιβλίο « Κάποτε στην Ιουδαία », το παρουσίασε ο Εκπαιδευτικός και Συγγραφέας, κ. Νίκος Ι. Κουφός, ο οποίος, κατά την ομιλία του, ανέφερε χαρακτηριστικά :
« Το ενδιαφέρον του συγγραφέα δεν ήταν να εξαντλήσει τις Εβραϊκές ιστορικές πηγές και να δημιουργήσει ένα ιστορικό αφήγημα, αλλά να προβληματίσει τον αναγνώστη, πάνω στη σύγχρονη ιστορική εμπειρία. Σήμερα, ο πόλεμος, η βία, και η αλληλοεξόντωση των ανθρώπων, συνεχίζονται, παρά τις όποιες προσπάθειες καταβάλλονται για την αποδυνάμωση του πολεμικού φαινομένου και το τέλος της πολεμικής Ιστορίας του ανθρώπου.
Ας μην ξεχνάμε, ότι ο Δεύτερος « ολοκληρωτικός » Παγκόσμιος Πόλεμος, η θηριωδία του οποίου ξεπέρασε κάθε ιστορικό προηγούμενο και ο ελληνικός αδελφοκτόνος Εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησε, πέρασαν και οι δύο από τη γειτονιά του συγγραφέα, που ήταν τότε στην ηλικία του Αμώς, που πετροβολούσε στο χωριό του, τους Ρωμαίους στρατιώτες.
Φέρνει λοιπόν ο αγαπητός Γιώργος, τη φωνή του Αμώς από το μακρινό παρελθόν, την ενώνει με την δική του και διαλαλεί :
< Ζήτω η επανάσταση της ειρήνης και της αγάπης ! > ».
Το βιβλίο « Ο Δάσκαλος », παρουσιάστηκε από τον Φιλόλογο και Συγγραφέα, κ. Γεώργιο Ατσαβέ, ο οποίος κατά την ομιλία του, τόνισε τα ακόλουθα :
« Το βιβλίο διαβάστηκε τάχιστα, γεγονός πρωτεύον, όπως όλοι μας αντιλαμβανόμαστε για την αξία του. Ο ρέων λόγος, μ’ αυτή τη λιτή, σοφή και χειροπιαστή διατύπωση, οι στέρεοι και εμβριθείς διάλογοι, η αναλυτικότητα – πολλάκις – της περιγραφής, η γνώση και εμπειρία των συνθηκών διαβίωσης της τότε εποχής, το καθιστούν ευανάγνωστο, εύληπτο, αλλά και συναρπαστικό ! ».
Αποσπάσματα από τα βιβλία διάβασαν η ποιήτρια – πεζογράφος κα Ουρανία Μπούρτζινου και ο καθηγητής φιλολογίας, κ. Κώστας Βαχαβιώλος.
Στο τέλος της εκδήλωσης, απηύθυνε χαιρετισμό ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης, κ. κ. Ευστάθιος, ο οποίος συνεχάρη όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης, ιδιαιτέρως δε επαίνεσε τον συγγραφέα κ. Γιώργο Καραγιαννάκο για το ταλέντο του, τις αξίες που υπηρετεί μέσα από το πλούσιο συγγραφικό του έργο, αξίες, που όπως είπε έχει μεγάλη ανάγκη η κοινωνία μας σήμερα, του ευχήθηκε να συνεχίσει την παραγωγή σπουδαίων συγγραφικών πονημάτων και τέλος τον ευχαρίστησε για την προσφορά των εσόδων από τα βιβλία του, στο Άσυλο Ανιάτων της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης, αναφέροντας χαρακτηριστικά : « Έχουμε φτιάξει έναν Αντι – καιάδα, πλάι στον Καιάδα και πλησίον της ιδιαίτερης πατρίδας του συγγραφέα, της Τρύπης ».
Για το Δ. Σ. της Ε. Π. Δ. Λ.
Ο Πρόεδρος Η Γενική Γραμματέας
Νικόλαος Ι. Κουφός Αγλαΐα Κωνσταντέλη
Για το Επί-Λόγου μεταφορά στο διαδίκτυο: Τζούλια Πουλημενάκου