Παρουσίαση του βιβλίου “ΑΚΡΟΝ” του Μιχάλη K. Γριβέα (της Τζούλιας Πουλημενάκου)
«Μια ονειρική μελωδία αναδυόταν από παντού σε μια μουσική κλίμακα χτισμένη με ροζ, χρυσούς και ασημένιους ήχους.΄Ενιωσα μια άυλη δύναμη να γεμίζει την ψυχή μου, μ΄ένα αίσθημα γοητευτικής προσμονής, για κάτι που υπολείπεται μοναχά μια χορδή του χώρου ,ή μια μοναχική νότα του χρόνου για να το φτάσεις. Άπλωσα το ένα μου χέρι, ασυναίσθητα, για ν’ αγγίξω την ευτυχία που αφουγκραζόμουν να με προσεγγίζει.» Μ.Γ.
Το να είσαι συγγραφέας δε σημαίνει να κηρύττεις μιαν αλήθεια, σημαίνει να ανακαλύπτεις μιαν αλήθεια» είχε πει ο Τσέχος συγγραφέας Μίλαν Κούντερα. Και εδώ, ο Μιχάλης Γριβέας έχει πετύχει αυτό ακριβώς. Να ανακαλύψει μιαν αλήθεια. Το λόγο ύπαρξης μιας ολόκληρης γενιάς ανθρώπων, δύο οικογενειών από τη Μάνη και τον Πειραιά αντίστοιχα , την ιστορική αλήθεια της νεώτερης Ελλάδας, η οποία ξεκινά με την απελευθέρωση από τους Τούρκους και φτάνει μέχρι και τις μέρες μας, άλλοτε με οδηγό την φαντασία , και άλλοτε προσεγγίζοντας τις αλήθειες της πραγματικής ζωής. Το «΄Ακρον», είτε χορεύει στο μύθο, είτε αγγίζει την πραγματικότητα, είναι μια πραγματική και ταυτόχρονα αδιάστατη Οδύσσεια, που οδηγεί τον αναγνώστη να πιστέψει πως όλα μπορούν να είναι αληθινά με δύναμη, αντοχή και αγώνα ψυχής.
Πάντα όμως με ένα στόχο: αυτήν την αλήθεια να τη μεταγγίσει και στις επόμενες γενιές. Και αυτό ο συγγραφέας το πετυχαίνει με άπειρες ανατροπές, με πολλαπλούς συμβολισμούς και με μια συνεχή ροή στην πλοκή των γεγονότων, κάνοντάς μας να ζούμε κι εμείς, ως αναγνώστες, μαζί με τους ήρωες του βιβλίου, που αν και φανταστικοί, δεν διαφέρουν καθόλου από την πραγματικότητα. Και αυτό οφείλετε στην καθαρή γραφή τού συγγραφέα, στην άρτια λογοτεχνική του πένα, στο ταλέντο αυτό που τον προίκησε η φύση και που μπορεί να μετουσιώνει το φανταστικό σε πραγματικό και το πραγματικό σε ονειρικό.
Αν δεν γνώριζα τον Μιχάλη Γριβέα σαν πεζογράφο-μυθιστοριογράφο, θα έλεγα ότι είναι ποιητής. Και είναι στ΄αλήθεια ποιητής, καθώς η γραφή του είναι λυρική, μεστή, με πλούσιες εικόνες, μελωδία, μηνύματα και μια φιλοσοφική χροιά που θυμίζει μεγάλους κλασικούς αμερικάνους και ευρωπαίους λογοτέχνες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ξεφεύγει από την ελληνικότητα που διακατέχεται η γραφή του, από την αρχή μέχρι το τέλος.Ταυτόχρονα με την άρτια λογοτεχνική του γραφή, το βιβλίο διακατέχεται από συναισθηματική δίψα σε συνδυασμό με φιλοσοφική αναζήτηση, όπου ο συγγραφέας καταφέρνει να μας προβληματίσει νοηματικά αλλά και να μας θέλξει αισθητικά.
Ο συγγραφέας γνωρίζει και χειρίζεται πολύ καλά την ελληνική γλώσσα, θα έλεγα με ύφος καζαντζακικό, με άρτιο γλωσσικό επίπεδο και αρκετά πλούσιο λεξιλόγιο, με πλήθος επιθέτων που πλουτίζουν το κείμενο, χωρίς να το βαραίνουν. Ο συγγραφέας γράφει : αραχνοϋφαντη αισθήτα, πρωτόφαντη εμπειρία, θανατηφόρος εμφύλιος, κρυσταλλωμένη αρμύρα, σκεβρωμένο παράθυρο, σφαλιχτή κερκόπορτα, πάλλευκες δοξολογίες, λευκοφορεμένοι άγιοι, ξεχαρβαλωμένο στασίδι, ευκαιριακό εδώλιο, πλήθος λέξεων και επιθέτων που με την υπερβολή τους θέλουν να περιγράψουν καταστάσεις και συναισθήματα που διακατέχουν τους ήρωες του κειμένου.
Τα σχήματα του λόγου που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, οι παρομοιώσεις, οι αναφορές, οι αντιθέσεις του είναι ζωντανές εικόνες. Γράφει ο συγγραφέας: «Τα καπέλα της όπως έπεφταν στραβά, καλύπτοντας το ένα μάγουλο και αφήνοντας τις καστανές της μπούκλες να χορεύουν πάνω στο άλλο, λειτουργούσαν σαν σκίαστρα στα βλέμματα των αγοριών.» Εδώ, είσαι τόσο κοντά που μπορείς να χαϊδέψεις αυτά τα μαλλιά και να νιώσεις το ρίγος στα βλέμματα των αγοριών. Επίσης, ο συγγραφέας αναφέρει στο κεφάλαιο «Απελευθέρωση 1944-1945»: «Γνωστοί και άγνωστοι αγκαλιάζονταν ο ένας με τον άλλον, ενώ οι γαλανόλευκες, αγκαλιά με τις κόκκινες, σημαίες, φύτρωσαν σαν μανιτάρια στα περισσότερα κτίρια και τα χέρια των διαδηλωτών.Μια δίνη από κορμιά και κεφάλια στριφογύριζε ακατάπαυστα». Νιώθεις ότι βρίσκεσαι κι εσύ ανάμεσα στο λαό και βιώνεις εκείνη τη μεγάλη χαρά των πρώτων ημερών της απελευθέρωσης από τους Γερμανούς. Στη σελίδα 35 ο συγγραφέας γράφει: «Οι ώρες της νύχτας τέλειωναν λαχανιασμένες, όπως οι ανάσες της πόρνης, για να προφτάσουν το ξημέρωμα….» ή στη σελίδα 26 «ο λώρος, σαν ιερή σάλπιγγα, μεγέθυνε το πρωτοκλάμα του αγοριού, εκτείνοντάς το τόσο, ώστε άγγιζε και αυτό τον ουράνιο θόλο».
Εδώ, οι μεταφορές που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, οδηγούν τον αναγνώστη σε μια ατέρμονη φαντασία ή ακόμα και ελευθερία, έτσι ώστε να προσεγγίσει τις αφηγηματικές και λογοτεχνικές ανάγκες του κειμένου και να εκφράσει με επιτυχία την συγκεκριμένη ψυχολογική ή συναισθηματική κατάσταση. Σε κάποια σημεία η γραφή υπερβαίνει τους γλωσσικούς νόμους και καταφεύγει σε διάφορα γλωσσικά τεχνάσματα που πετυχαίνουν τελικά την ισορροπία και την επιτυχημένη έκφραση του λόγου της συγκεκριμένης στιγμής ή κατάστασης. Γράφει ο συγγραφέας στη σελίδα 83 «Τσαφ, ακούστηκε το φλας του φωτογράφου.Η πλάκα του φακού κατέγραψε την τάξη των Ευελπίδων του 1912 με τις πληγές των νεκρών της να χάσκουν σα μαύρες τρύπες στην αιωνιότητα».
΄Ηρωες του βιβλίου δύο οικογένειες, η οικογένεια Στίλβα με καταγωγή από τη Μάνη και η οικογένεια Γαλανού με καταγωγή από τον Πειραιά.
Βρίσκω αρκετά ευρηματική την καταγραφή του γενεαλογικού δέντρου των οικογενειών, που παρατίθεται στις πρώτες σελίδες, για να γνωρίσει ο αναγνώστης τους ήρωες του βιβλίου, κατά χρονική και ημερολογιακή σειρά. Οικογένειες με διαφορετικές αντιλήψεις και διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις. Δύο διαφορετικοί κόσμοι μπλέκονται με ένα τρόπο μαγικό , κινηματογραφικό θα έλεγα, που κρατά τον αναγνώστη σε εγρήγορση, και εκεί που νομίζεις ότι όλα έχουν τελειώσει και οι ήρωες δικαιώνονται, συμβαίνει η ανατροπή, μια αναπάντεχη εξέλιξη στη ροή των γεγονότων, με αποτέλεσμα να σε κρατά σε αγωνία, μέχρι το τέλος. Και εδώ, έγκειται η επιτυχία του συγγραφέα. Πρόκειται για ένα βιβλίο με μια μοναδική σύνδεση του φανταστικού στοιχείου με την αληθινή ιστορικότητα της πατρίδας μας, με τα χαρακτηριστικά μιας αντισυμβατικής ιστορίας πολέμων, ερώτων και επαναστάσεων, που έρχονται και συμπληρώνουν την πλοκή τής μυθοπλασίας και ταυτόχρονα της ιστορικής αλήθειας.
Η ιστορία του «Άκρον» ξεκινά στον Άκρον, ένα φανταστικό χωριό στο νοτιότερο κάβο της Μάνης, με την επίσκεψη του δεκαεξάχρονου έφηβου Ηλία Στίλβα ή Λια, στον τάφο του πατέρα του Νίκανδρου Στίλβα, όπου εκεί διαδραματίζεται ένα παράλογο φαινόμενο, να καμπυλώσει ο σταυρός, που βρισκόταν στον τάφο του νεκρού πατέρα και να εμφανιστεί μπροστά του ολοζώντανος, αποκαλύπτοντάς του τη λύση σε ένα πρόβλημα που παρουσιάστηκε στην οικογένεια, εξ΄αιτίας του πρόωρου θανάτου του. Το γεγονός αυτό καθυστέρησε τον Ηλία να επιστρέψει σπίτι του με αποτέλεσμα τα οικεία του πρόσωπα να τον θεωρήσουν αγνοούμενο και τέλος να τον βρουν αναίσθητο στον μαντρότοιχο ανάμεσα στο κοιμητήριο και το δρόμο. Ο νεκρός πατέρας του τού αποκάλυψε το μυστικό που βρισκόταν στη σελίδα 333 ενός λινόδετου βιβλίου στη βιβλιοθήκη πάνω από το γραφείο του.
Εδώ βρίσκεται και ένα άλλο ενδιαφέρον μέρος του βιβλίου. οι μεταφυσικές καταστάσεις κάποιων ηρώων, όπου το παρελθόν και το μέλλον ταξιδεύουν παρέα στο αέναο ταξίδι του χωροχρόνου, κάνοντας περισσότερο συναρπαστικό το ανάγνωσμα. Στη συνέχεια, περί τα έτη 1864, περίοδο ειρήνης για την Ελλάδα, εξελλίσσεται η βιωτή του καπετάν Ηλία Στίλβα, ο οποίος ανέλαβε τα ινία της οικογένειας, ασχολούμενος με τη ναυτική τέχνη και το εμπόριο. Αναφορές στα ήθη και στα έθιμα της Μάνης, τον μανιάτικο γάμο με τις παραδοσιακές στολές,τα μανιάτικα μοιρολόγια, επίσης, ο συγγραφέας περιγράφει την αρχιτεκτονική των περίφημων πέτρινων πύργων, ακόμα και την ιεροτελεστία της βεντέτας του αίματος, που επικρατούσε χρόνια στη Μάνη. Επίσης, στο βιβλίο αυτό θα μάθουμε την ιστορική, πολιτική και πνευματική παράδοση της Αθήνας της εποχής εκείνης. Τότε πρωτοξεκίνησαν στην πνευματική Αθήνα, τα ρεσιτάλ όπερας, πιάνου, οι συναυλίες σοβαρής-κλασσικής μουσικής, η λογοτεχνία, η φιλοσοφία, και το θέατρο.
Ο κύριος ήρωας του βιβλίου ,ο Άγις Στίλβας, γιος του Ηλία Στίλβα και της Κανέλας, αξιωματικός της Σχολής Ευελπίδων, στο Ιππικό Σώμα Στρατού, μαχητής έξι πολέμων, Βαλκανικών 1912-1913,Α΄Παγκόσμιου Πολέμου 1917-1918, Πολέμου Κριμαίας 1918-1919, Μικρασιατική Εκστρατεία 1919-1921, Β΄Παγκόσμιου Πολέμου 1940-1941, Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949. Όπως βλέπετε, στο βιβλίο αυτό βρίσκετε όλη η ιστορία της νεώτερης Ελλάδας μετά την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους, και φτάνοντας στις μέρες μας, μέσα από πραγματικά γεγονότα, μυθοπλασίες και μεταφυσικά οράματα. Το κραχ του 1932 μπλέκεται με την οικονομική κρίση του 2011 και η δικατορία του Μεταξά με την χούντα του Παπαδόπουλου. Ο πατριωτισμός και η αριστερά σμίγουν, και δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα, κυοφορώντας την Ελληνικότητα του μέλλοντος,όπως ο συγγραφέας μας αναφέρει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του.
Η ηρωίδα του βιβλίου, η Ρουμπίνη, περιγράφεται από το συγγραφέα ως πανέμορφος άγγελος του έρωτα και του λαού. Γράφει ο συγγραφέας σελίδα 92: «Ήταν ένας θηλυκός άγγελος απέραντης ομορφιάς. Τα μαλλιά της χρυσαφένια έλαμπαν καθώς οι μπούκλες τους λικνίζονταν ελαφρά, ακολουθώντας τα βήματά μας. Φορούσε μια αραχνοϋφαντη αισθήτα, στηριζόμενη μονάχα στον ένα της ώμο, αφήνοντας ακάλυπτο το ένα της στήθος. Είχε το τελειότερο σχήμα, μιας θεϊκής γεωμετρίας, ανάμεσα στον τέλειο κύκλο και την καμπύλη παραβολική γωνία».
Ο έρωτας, του Άγι και της Ρουμπίνης, κυρίαρχος στην πλοκή των ιστοριών των ηρώων, αυτός ο ανθός που φύτρωνε, όπως τον περιγράφει ο συγγραφέας, τα κοινά σημεία των ερωτευμένων, αλλά και οι διαφορές τους, η ανιδιοτελής αληθινή αγάπη τους, που παρά τα όσα δεινά κυοφορούσε ο λαός τους στην περίοδο των πολέμων και των αιχμαλωσιών, με μια φλόγα που από την αρχή τους έζωσε, μια σχέση «δια πυρός και σιδήρου», που , τελικά, μπορεί να αντέξει στο χρόνο; Ποιος ευθύνεται για αυτήν την λεπτή γραμμή του πεπρωμένου που ορίζει αν θα βρίσκεσαι από τη μια ή την άλλη πλευρά; Αξίζει στον έρωτα να θυσιάζεσαι για την ευτυχία του άλλου; Kαι πόσο ακριβό είναι το τίμημα της θυσίας; Υπάρχει στο τέλος δικαίωση; Ερωτήματα που θα τα ανακαλύψετε διαβάζοντας το βιβλίο.
Και τέλος, η αποκάλυψη, η προφητεία, το «θείο μυστικό», ένας μύθος , το όνειρο του ανθρώπου να ανυψωθεί και να αγγίξει τη θεϊκή οντότητα, αλλά και η αποτυχία, ο θάνατος, η πτώση, η καταστροφή, η τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και της ψυχής, χωρίς τη λογική, ένα λεπτεπίλεπτο σχοινί που ενώνει το Ακρον της Μάνης με τον ατελεύτητο ορίζοντα του ουρανού, με το ακρότερο σημείο του σύμπαντος…
Θα τελειώσω την ομιλία μου, με μια ακόμη αναφορά στα λόγια του συγγραφέα: «Ένα φύσημα της μοίρας μονάχα αρκεί , να σε περάσει από τη μια πλευρά, στην άλλη. Εκείνο που ενώνει ή χωρίζει τους ανθρώπους όλης της γης, είναι η πάστα της ψυχής τους». Για μένα, όλη η φιλοσοφία, τα μηνύματα αυτού του εξαιρετικού βιβλίου είναι αυτά τα λόγια. Εύχομαι από καρδιάς στον συγγραφέα και φίλο και μανιάτη Μιχάλη Γριβέα καλοτάξιδο το «Άκρον», να ταξιδέψει σε όλα τα άκρη της πατρίδας μας και όχι μόνο, και επίσης, εύχομαι σε όλους μας να είμαστε συνεχώς σε μια διαρκή αναζήτηση του ακρότερου σημείου της ψυχής μας…
Τζούλια Πουλημενάκου-Ποιήτρια, Μέλος της “Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών”
Παρουσίαση του βιβλίου “ΑΚΡΟΝ” του συγγραφέα Μιχάλη K.Γριβέα στην αίθουσα εκδηλώσεων του ιστορικού Ξενοδοχείου ΡΕΞ ΚΑΛΑΜΑΤΑ, 28 Ιανουαρίου 2017
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ (Πηγή: Biblionet)
|
|||||||||||
|
|||||||||||
